تبيين اثر ميزان تحصيلات والدين بر خودپنداره دانش آموزان مقطع متوسطه براساس نقش ميانجي گر کيفيت رابطه والد-فرزند
محورهای موضوعی :آرزو سادات ملک نیا 1 , کیانوش هاشمیان 2 * , خدیجه ابوالمعالی الحسینی 3
1 - گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، ایران
2 - گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، ایران
3 - گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، ایران
کلید واژه: ميزان تحصيلات والدين, خودپنداره, کيفيت رابطه والد- فرزند,
چکیده مقاله :
با هدف تبيين نقش ميانجي کيفيت رابطه والد- فرزند بين تحصيلات والدين بر خودپنداره 391 دانشآموز (195 دختر و 195 پسر) جامعه آماري دانش آموزان متوسطه شهر تهران با روش نمونه گيري خوشه اي چندمرحله اي انتخاب شدند. نمونه مورد بررسي به پرسشنامه متشکل از پايگاه اقتصادي اجتماعي، پرسشنامه ارزيابي رابطه والد- فرزند و پرسشنامه خودپنداره پاسخ دادند. در اين پژوهش از روش مدليابي معادلات ساختاري براي تجزيه و تحليل داده ها استفاده شد. نتايج نشان داد که اثر کل، ميزان تحصيلات پدر (05/0>p، 163/0=β) و ميزان تحصيلات مادر (05/0>p،270/0=β) بر خودپنداره فرزندان مثبت و معنادار است. اثر غيرمستقيم ميزان تحصيلات پدر (01/0> p، 069/0=β) بر خودپنداره فرزندان مثبت و معنادار است. همچنين اثر کيفيت رابطه پدر-فرزند (01/0> p،310/0=β) و کيفيت رابطه مادر- فرزند (01/0>p، 163/0=β) بر خودپنداره فرزندان مثبت و معنادار است اثر غيرمستقيم ميزان تحصيلات پدر (01/0>p، 069/0=β) برخلاف اثر غيرمستقيم ميزان تحصيلات مادر بر خودپنداره فرزندان مثبت و در سطح 01/0 معنادار است و کيفيت رابطه پدر- فرزند برخلاف کيفيت رابطه مادر- فرزند اثر ميزان تحصيلات بر خودپنداره دانش آموزان را ميانجيگري مي کند.
In order to explain the mediating role of the quality of parent-child relationship between parents’ education on the self-concept of 391 students (195 girls and 195 boys), the statistical population of high school students in Tehran were selected by multi-stage cluster sampling. The study answered a questionnaire consisting of socioeconomic status, parent-child relationship assessment questionnaire and self-concept questionnaire. In this Peugeot hash, structural equation modeling method was used to analyze the data. The results showed that the total effect of father education (p<0.05, β =0.163) and mother education (p<0.05, β= 0.270) on children’s self-concept was positive and significant. The direct level of father education (p<0.01, β= 0.069) on children ‘s self-concept is positive and significant. Also, the effect of father-child relationship quality (p<0.01, β = 0.310) and mother-child relationship quality - Child (p<0.01, β= 0.163) has a positive and significant effect on the self-concept of children. Indirect effect of father’s education (p<0.01, β= 0.069) as opposed to indirect effect of mother’s education on self-concept Children are positive and significant at the level of 0.01, and the quality of the father-child relationship, unlike the quality of the mother-child relationship, mediates the effect of education on students’ self-concept.
امیدی گرگانی، مهسا، عصاره، علیرضا. (1396). مدلیابی تأثیر سبک های هویت بر احساس تعلق به مدرسه با میانجیگری خودپنداره تحصیلی در دانش آموزان دختر، فصلنامه خانواده و پژوهش، شماره 37: 135-119.
اسماعیل پور، خلیل، فرزانه، اکرم. (1397). پیش بینی سازگاری عاطفی و تحصیلی دانش آموزان بر اساس ابعاد کارکردی خانواده، نشریه علمی– پژوهشی آموزش و ارزشیابی، شماره 44: 118-103.
بهرامی، محمود، خوشبخت، فریبا.(1394). نقش الگوهای ارتباطی خانواده در خودپنداره دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر شیراز، فصلنامه خانواده پژوهی، سال 11، شماره 42: 256- 237.
جنبشی، عاطفه.(1395). پرسشنامه پایگاه اقتصادی اجتماعی: 3-1.
ری کاف، تکنو و مارکولایدز، جورج ای.(1393). مبانی مدلیابی معادلات ساختاری با تأکید بر برنامه های LISREL ، EQS و MPLUS ترجمه: ایزانلو، بلال؛ دهقانی، محسن و حبیبی عسکرآباد، مجتبی، تهران: رشد (انتشار به زبان اصلی، 2006).
زارع جمال آبادی، محمود.(1392). بررسی رابطه خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه یزد، کنفرانس بین المللی روانشناسی علوم تربیتی و رفتاری ۲۲ و ۲۳ تیرماه ۱۳۹۵ تهران.
صالح زاده، مریم، فلاحی، معصومه، رحیمی، مهدی.(1395). نقش عملکرد خانواده دلبستگی به همسالان و عملکرد تحصیلی در پیشبینی شادکامی دختران نوجوان، پژوهشنامه روانشناسی مثبت، سال دوم، شماره چهارم، پیاپی ۸: 78- 65.
صفایی مجد، معصومه. (1396). بررسی رابطه بین سلامت روانی و مهارتهای اجتماعی و وضعیت اجتماعی خانواده بر کاهش پرخاشگری و خودپنداره در دانش آموزان ابتدایی سراوان، دومین کنگره بین المللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی: 26-1.
عراقی، یحیی.(1387). بررسی کیفیت رابطهی والد- فرزندی در دو گروه از دانش آموزان پسر پرخاشگر و غیرپرخاشگر. مطالعات روانشناختی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراء (س)، دوره 4، شماره 4، زمستان 1387: 113-129.
عسکری، زهرا؛ جزایری، رضوان السادات.(1397). رابطه والد- فرزند در مسیر موفقیت تحصیلی دانش آموزان دختر دبیرستانی در خانواده های مادر سرپرست: یک پژوهش کیفی. روانشناسی خانواده، دوره 5، شماره 2: 3-14.
فتحی، سروش، میرزاپوری و لوکلا، جابر.(1395). بررسی تأثیر پایگاه اقتصادی-اجتماعی بر مشارکت اجتماعی (مورد پژوهش: جوانان شهر بابل)، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان، سال هفتم، شماره بیست ودوم، 100-87.
قائدامینی، رقیه؛ کیامنش، علیرضا؛ قربانی، رقیه. (1393).رابطه بین وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده، فعالیت های خواندن در خانه، خودپنداره و نگرش دانش آموزان به خواندن با عملکرد سواد خواندن، پژوهش در برنامه ریزی درسی سال یازدهم دوره دوم، شماره 14: ۱۰۳-88.
کاووسیان، جواد، کدیور، پروین. (1384). نقش برخی عوامل خانوادگی در خودپنداره خانوادگی دانش آموزان دبیرستانی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 19: 111-91.
کرمی، ابوالفضل، پرسشنامه خودپنداره، مرکز نشر روانسنجی، 13-2.
کوچکعلی، هادی.(1397). بررسی رابطه میزان تحصیلات والدین و درمان ابتلاء به اختلال یادگیری دانش آموزان در مقطع ابتدائی، اولین کنفرانس ملی یافته های نوین حوزه یاددهی و یادگیری، دوره 1.
گنجی، حمزه؛ گنجی، مهدی.(1393). نظریه های شخصیت، چاپ دوم، تهران: نشر ساوالان.
محمدی، طیبه؛ صابر، سوسن.(1397). نقش واسطه ای خودپنداره در رابطه بین دلبستگی به والدین و همسالان با رفتارهای جامعه پسند، فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی کاربردی، دوره ۱۲، شماره ۳۴۷: 417-396.
میرپناهی، لیلا.(1395). بررسی تأثیر سطح سواد والدین بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی شهر ایلام، فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، دوره 2، شماره 2، تابستان 1395: 30 -22.
نعامی، عبدالزهرا، پیمان نیا، بهرام.(1393). تحلیل نقش جو عاطفی خانواده بر خودپنداره در نوجوانان بزهکار، مجله طب انتظامی، دوره ۳ شماره ۳: 140 -135.
نریمانی، محمد؛ رشیدی، جمال؛ زردی، بهمن.(1398). نقش خودپنداره کودکان، حمایت اجتماعی خانواده و سبک والدگری در پیشبینی سرزندگی تحصیلی دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری خاص، مجلة ناتوانی های یادگیری، دوره 8 شماره 3: 133-112.
Akomolafe, Moyosola Jude, Ogunmakin, Abel Olufemi, Fasooto, Gbemisola Mary (2013). The Role of Academic Self-Efficacy, Academic Motivation and Academic Self-Concept in Predicting Secondary School Students’ Academic Performance, Journal of Educational and Social Research, Vol. 3 (2), p 335-342.
Elina, BoZhenco. (2011). Adult child-parent relationships: On the problem of classification, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1625-1629.
Huang, Simin., Hu, Yaqi., Ni, Qing, Qin, Yi, Lü, Wei (2019)., Parent-children relationship and addiction of adolescents: The mediating role of self-concept, Current Psychology,1-8
Kawamoto, Tetsuya. (2020). The moderating role of attachment style on the relationship between selfconcept clarity and self-esteem, Personality and Individual Differences, 152, p1-5.
Khalaila, Rabia (2015) .The relationship between academic self-concept, intrinsic motivation, test anxiety, and academic achievement among nursing students: Mediating and moderating effects. Nurse Education Today, v35 (3), p 432-438.
Pinxten Maarten1, Wouters Sofie, Preckel Franzis, Niepel Christoph4 , De Fraine Bieke1, & Verschueren Karine. (2018). The Formation of Academic Self-concept in Elementary Education: A Unifying Model for External and Internal Comparisons, Contemporary Educational psychology. p 1-37.
Schuiringa, Hilde, van Nieuwenhuijzen, Maroesjka And de Castro, Bram Orobio, Matthys, Walter. (2015). Parenting andtheparent–child relationship infamilies of children with mildtoborder line intellectual disabilities and externalizing behavior, Research in Developmental Disabilities, 1-12.
Susana, Gavidia-Payne, Bianca, Denny, Kate, Davis , Andrew, Francis , Mervyn ,Jackson. (2014) Children’s self-concept: Parental school engagement and student-teacher relationships in rural and urban Australia, Social Psychology of Education, v18 (1), p121-136.
Steele, Ellen, McKinney, Cliff. (2018). Emerging adult psychological problems and parenting style: Moderation by parent-child relationship quality, Personality and Individual Differences ,1-8
Swanson, Karen Weller. (2013). The Role of Sociability Self-Concept in the Relationship between Exposure to and Concern about Aggression in Middle School, RMLE Online - Volume 36, No. 7,1-10.