نقش میانجی خودباوری‌های خلاق در تأثیر باورهای معرفت شناختی بر ریسک‌پذیری فکری دانش‌آموزان

هیمن خضری آذر ¹ ( استادیار روانشناسی تربیتی، گروه آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، واحد آذربایجان غربی، ارومیه، ایران. )
آمینه راهنما ² ( کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد )

تاریخ ارسال : 1403/04/09 تاریخ تایید : 1404/08/11

کلید واژه: باورهای معرفت شناختی, هویت شخصی خلاق, خودکارآمدی خلاق, ریسک‌پذیری فکری, ,

چکیده مقاله :

ریسک‌پذیری فکری به عنوان درگیر شدن در رفتارهای یادگیری از قبیل به اشتراک گذاشتن ایده‌های آزمایشی، پرسیدن سؤال، کاوش در موضوعات ناآشنا، امتحان روش‌های جدید و تلاش برای انجام و یادگیری چیزهای جدید تعریف می‌شود که یادگیرنده را در معرض ریسک اشتباه کردن قرار می‌دهد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی خودباوری‌های خلاق در تأثیر باورهای معرفت¬شناختی بر ریسک‌پذیری فکری دانش‌آموزان انجام شد. روش پژوهش توصیفی همبستگی از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش دانش¬آموزان مقطع متوسطه دوم شهرستان مهاباد بودند (1850=N) که 352 نفر از آنان به روش نمونه¬گیری خوشه¬ای در پژوهش شرکت کردند. برای اندازه¬گیری متغیرها از پرسشنامه باورهای معرفت¬شناختی شومر (1993)، خودکارآمدی خلاق کارووفسکی و همکاران (2013) و ریسک¬پذیری فکری بگتو (2009) استفاده گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده¬ها از مدل معادلات ساختاری با نرم¬افزار ایموس استفاده شد. نتایج نشان داد باورهای معرفت‌شناختی ثبات‌دانش، یادگیری سریع و ساده‌بودن دانش بر ریسک‌پذیری فکری تأثیر معناداری دارند اما تأثیر توانایی ذاتی و منبع دانش معنی¬دار نبود. باورهای معرفت شناختی ثبات‌دانش، منبع‌دانش و ساده‌بودن دانش بر خودکارآمدی خلاق و هویت شخصی خلاق تأثیر مثبت و معنی¬دار و توانایی ذاتی و یادگیری سریع بر خودکارآمدی خلاق و هویت شخصی خلاق تأثیر منفی و معنی¬دار دارند. خودکارآمدی خلاق و هویت‌فردی خلاق بر ریسک‌پذیری فکری تأثیر مثبت و معناداری دارند. مطابق با یافته¬ها می¬توان نتیجه گرفت که باورهای معرفت¬شناختی و خودباورهای خلاق دانش¬آموزان می‌توانند نقش مهمی در ریسک¬پذیری فکری دانش¬آموزان داشته باشند.

چکیده انگلیسی :

Intellectual risk-taking has been defined as engagement in learning behaviors such as sharing experimental ideas, asking questions, exploring unfamiliar topics, trying new methods, and trying to do and learn new things, which exposes the learner to the risk of making mistakes Therefore, the current research was conducted with the aim of investigating the mediating role of creative self-beliefs in the effect of epistemological beliefs on students' intellectual risk-taking. The research method was descriptive-correlation and it was of the structural equation model type. The statistical population of the research was second secondary students of Mahabad city (N = 1850), of which 352 students participated in the research. To measure the variables, Schommer (1993) epistemological beliefs questionnaire, Karwowski et al.'s creative self-efficacy (2013) and Beghetto intellectual risk-taking (2009) were used. Data analysis was done using structural equation model with Amos software. The results showed that the epistemological beliefs of stability of knowledge, innate learning and simplicity of knowledge have a significant effect on intellectual risk-taking, but the effect of innate ability and source of knowledge was insignificant, In addition, the epistemological beliefs of stability of knowledge, source of knowledge and simplicity of knowledge showed a positive effect on creative self-efficacy and creative personal identity, and the innate ability and quick learning showed a negative and significant effect on creative self-efficacy and creative personal identity. Also, creative self-efficacy and creative personal identity have a positive and significant effect on intellectual risk-taking.

منابع و مأخذ:

اشرف¬زاده، توحید؛ عیسی¬زادگان، علی؛ میکائیلی منیع، فرزانه. (1398). الگوی علی روابط بین باورهای معرفت‌شناختی و مهارت‌های مطالعه بر عملکرد تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 15(53): 72-51.
برزگربفرویی، مهدی؛ رحیمی، مهدی؛ برزگربفرویی، کاظم. (1394). رابطه بین باورهای معرفت¬شناختی و خودکارآمدی تحصیلی دانشجو-معلمان. فصلنامه پویش در علوم تربیتی و مشاوره، 1(1): 48-43.
سیف، دیبا؛ رضویه، اصغر؛ لطیفیان، مرتضی. (1386). رابطه باورهای معرفت شناختی و انگیزشی دانش آموزان تیزهوش درباره فرایند یادگیری و دانش ریاضی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 37(2): 19-1.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman. https://psycnet.apa.org/record/1997-08589-000 Beghetto, R. A. (2009). Correlated of intellectual risk taking in elementary school science. Journal of Research in Science Teaching, 46(2), 210–223. https://doi.org/10.1002/tea.20270
Beghetto, R. A., & Karwowski, M. (2017). Toward untangling creative self-beliefs. In The creative self (pp. 3-22). Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809790-8.00001-7
Beghetto, R. A., Karwowski, M., & Reiter-Palmon, R. (2021). Intellectual risk taking: A moderating link between creative confidence and creative behavior? Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 15(4), 637. https://doi.org/10.1037/aca0000323
Beghetto, R. A., Kaufman, J. C., & Baxter, J. (2011). Answering the unexpected questions: Exploring the relationship between students’ creative self-efficacy and teacher ratings of creativity. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 5(4), 342–349. https://doi.org/10.1037/a0022834
Bilalić, M., McLeod, P., & Gobet, F. (2008). Why good thoughts block better ones: The mechanism of the pernicious Einstellung (set) effect. Cognition, 108(3), 652-661. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2008.05.005
Cleghorn, M. L. (2023). Teaching For Creativity and Teaching Creatively: Creative Mindsets, Self Concept, Teaching Efficacy, And Intellectual Risk Taking (Doctoral dissertation, Johns Hopkins University)
. Clifford, M. M. (1991). Risk taking: Theoretical, empirical, and educational considerations. Educational psychologist, 26(3-4), 263-297. https://doi.org/10.1080/00461520.1991.9653135
Clifford, M. M., & Chou, F. C. (1991). Effects of payoff and task context on academic risk taking. Journal of Educational Psychology, 83(4), 499. https://doi.org/10.1037/0022-0663.83.4.499
Clifford, M.M., Lan, W.Y., Chou, F.C., & Qi, Y. (1989). Academic risk-taking: Developmental and cross-cultural observations. Journal of Experimental Education, 57, 321–338. https://doi.org/10.1080/00220973.1990.10806550
Çuhadaroğlu, A. (2021). The relationship between gender role attitudes and epistemological beliefs of university students. European Journal of Education Studies, 8(4)
. Dachner, A. M., Miguel, R. F., & Patena, R. A. (2017). Risky business: Understanding student intellectual risk taking in management education. Journal of Management Education, 41(3), 415-443. https://doi.org/10.1177/1052562917695775
Dewett, T. (2006). Exploring the role of risk in employee creativity. The Journal of Creative Behavior, 40(1), 27–45. https://doi.org/10.1002/j.2162-6057.2006.tb01265.x
Farmer, M. (2012). Conversation and the creative self: making sense of research. Supporting Children’s Creativity through Music, Dance, Drama and Art, 151-163
. Feng, S. (2024). Teacher Autonomy Support and Intellectual Risk Taking in Science Learning among Pupils: The Mediating Effects of Science Learning Interest and Creative Self-Efficacy. Best Evidence in Chinese Education, 16(2), 1841-1842
. Henriksen, D., Henderson, M., Creely, E., Carvalho, A. A., Cernochova, M., Dash, D., ... & Mishra, P. (2021). Creativity and risk-taking in teaching and learning settings: Insights from six international narratives. International Journal of Educational Research Open, 2, 100024. https://doi.org/10.1016/j.ijedro.2020.100024
Hofer, B. K., & Bendixen, L. D. (2012). Personal epistemology: Theory, research, and future directions. In K. R. Harris, S.
Graham, T. Urdan, C. B. McCormick, G. M. Sinatra, & J. Sweller (Eds.), APA educational psychology handbook, Vol. 1. Theories, constructs, and critical issues (pp. 227–256). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/13273-009
Huang, C. L., Wu, C., & Yang, S. C. (2023). How students view online knowledge: Epistemic beliefs, self-regulated learning and academic misconduct. Computers & Education, 200, 104796. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2023.104796
Karwowski, M. (2014). Creative mindsets: Measurement, correlates, consequences. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 8(1), 62. https://doi.org/10.1037/a0034898
Karwowski, M., & Barbot, B. (2016). Creative self-beliefs: Their nature, development, and correlates. In J. C. Kaufman & J. Baer (Eds.), Creativity and reason in cognitive development (pp. 302–326). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139941969.016
Karwowski, M., Lebuda, I., Wi´sniewska, E., & Gralewski, J. (2013). Big Five personality factors as the predictors of creative self-effiacy and creative personal identity: Does gender matter? The Journal of Creative Behavior, 47(3), 215–232. https://doi.org/10.1002/jocb.32
Özbay, H. E., & Köksal, M. S. (2021). Middle school students’ scientific epistemological beliefs, achievements in science and intellectual risk-taking. Science & Education, 30(5), 1233-1252
. Schommer, M. (1993). Epistemological development and academic performance among secondary students. Journal of educational psychology, 85(3), 406. https://doi.org/10.1037/0022-0663.85.3.406
Schommer-Aikins, M. (2004). Explaining the epistemological belief system: Introducing the embedded systemic model and coordinated research approach. Educational psychologist, 39(1), 19-29. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3901_3
Sen, S. (2022). Devising A Structural Equation Model of Relations Between Teachers’ Goal Orientations, Epistemological Beliefs And Self-Efficacy. MIER Journal of Educational Studies Trends and Practices, 103-121. https://doi.org/10.52634/mier/2022/v12/i1/2200
Tan, L., Wei, B., & Cui, T. (2023). Relationships among perception of teacher autonomy support, achievement motivations, intellectual risk-taking, and science academic performance: a serial mediation model. International Journal of Science Education, 45(1), 43-64. https://doi.org/10.1080/09500693.2022.2151328
Teagarden, A., Commer, C., Cooke, A., & Mando, J. (2018). Intellectual Risk in the Writing Classroom. Composition Studies, 46(2), 116-136
. Wan, Z. H., Lee, J. C. K., & Hu, W. (2021). How should undergraduate students perceive knowledge as a product of human creation? Insights from a study on epistemic beliefs, intellectual risk-taking, and creativity. Thinking Skills and Creativity, 39, 100786. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100786
Wan, Z. H., So, W. M. W., & Hu, W. (2021). Necessary or sufficient? The impacts of epistemic beliefs on STEM creativity and the mediation of intellectual risk-taking. International Journal of Science Education, 43(5), 672-692. https://doi.org/10.1080/09500693.2021.1877368
.

مقالات مرتبط