مطالعه نقش میانجی طرحوارههای ناکارآمد اولیه بین پیوند والدینی و استعداد اعتیاد
محورهای موضوعی : روانشناسی
مسیب یارمحمدی واصل
1
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
خسرو رشید
2
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
مجید کریمی
3
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
علی نوذری
4
(گروه روانشناسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.)
کلید واژه: طرحوارههای ناکارآمد اولیه, پیوند والدینی, استعداد اعتیاد,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر باهدف مطالعه نقش واسطه اي طرحواره هاي ناکارآمد اوليه در رابطه بين پیوند والدینی و استعداد اعتیاد در دانشجويان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان می باشد. روش انجام پژوهش حاضر توصيفي از نوع همبستگي هست. ازنظر هدف اين پژوهش در زمره تحقيقات کاربردی و ازنظر شيوه جمع آوري داده ها در زمره تحقيقات همبستگي است. که به بررسي روابط مستقيم و غیرمستقیم بين متغيرها مي پردازد. جامعه آماري در اين پژوهش 1989 نفر هست که 322 نفر از دانشجويان به‌عنوان نمونه و به شيوه نمونه گیری طبقه ای و با رعایت نسبت دانشکده، رشته و جنسیت انتخاب شدند. در اين پژوهش از سه پرسشنامه، پرسشنامه پیوند والدینی(PBI)، فرم کوتاه پرسشنامه طرحوارههای ناکارآمد اوليه(SQ-SF) و پرسشنامه استعداد اعتیاد نسخه دانشجویان((ASQ-SV استفاده‌شده است. همچنين از نرم‌افزارهای SPSS و LISREL در جهت تحليل اطلاعات گردآوری‌شده استفاده‌شده است.يافته هاي پژوهش نشان داد که پیوند والدینی (مراقبت پایین والدینی و محافظت بیش‌ازحد) چه به‌صورت مستقيم و چه به‌صورت غيرمستقيم به‌واسطه طرحواره هاي ناکارآمد اوليه بر روي استعداد اعتیاد تأثیرگذار مي-باشند. درنهایت اينکه در این پژوهش نقش واسطه اي طرحواره هاي ناکارآمد اوليه در رابطه بین پیوند والدینی و استعداد اعتیاد در قالب يک مدل ارائه شد، که با توجه به مقادير شاخص‌هاي به‌دست‌آمده براي اين مدل، ملاحظه گردید که مدل از برازش خوبي برخوردار هست.
The aim of the present study was the study of mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between parental bonding and addiction talent in Bu- Ali Sina University students. The population of this study consists of all arrival undergraduate students( 94-95 academic year) in Bu-Ali Sina University, 322(male and female) students were selected as a sample. Three questionnaire used: Parental Bonding questionnaire( PBI), Maladaptive schema questionnaire short form(SQ-SF) and addiction talent questionnaire students version( ASQ-SV). SPSS and LISREL software was used to analyze the data collected. The results showed that parental bonding( parental low care and overprotection) either directly or indirectly with mediating of early maladaptive schemas impact on addiction talent. Finally, in this research the mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between parental bonding and addiction talent was presented as a model.
احمدی، مهر ناز و دلیری فردوئی، مرضیه. (1398). دل‌بستگی و احساس تنهایی: نقش واسطه‌ای طرحوارههای سازش نایافته اولیه. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی ـ سال شانزدهم/ شماره ،62 زمستان 1398.
اراضی، حمید ؛ حسینی، رستگار و رحیم زاده، مهدی. (1392). مقایسه میزان استعمال سیگار و قلیان در بین دانشجویان تربیت‌بدنی و غیر تربیت‌بدنی. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی جهرم، دوره یازدهم، شماره 13، پاییز، 1392، ص، 63-57.
آقابخشی، حبیب. (۱۳۸۸). اعتیاد و آسیب‌شناسی خانواده، تهران، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
امیری، حمید؛ جهان شاه لو، مرتضی و، فخاری، آفاق .(1395). عوامل خطرساز و محافظت‌کننده فردي، خانوادگی و اجتماعی گرايش به مصرف مواد در دانشجويان.، مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت. دوره سوم، شماره 2، بهار1395، صفحات 137-127.
براتی، هادی، ؛رضایی، فاطمه و کریم زاده، حبیب¬الله. (1397). پیش‌بینی گرایش به سیگار بر اساس متغیرهای شیوه‌های فرزند پروری و سبک زندگی در دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی خمینی‌شهر. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دوره نوزدهم، شماره 1، ص90-81.
بهادري خسروشاهي، جعفر وخانجاني، زينب. (1392). ارتباط راهبردهاي مقابله اي و خودكارآمدي با گرايش به سوء مصرف مواد در دانشجويان. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، دوره 14، شماره 3 (پياپي 53) ،ص 90-80.
بهزادي، بهناز و كيان ارثي فرحناز. (1394). رابطه بين پيوند والديني و اضطراب امتحان با نقش ميانجي گري کمال گرايي در دانشجويان. مجله زن و مطالعات خانواده، بهار 1394 ، دوره 7 ، شماره 27 ، ص52-23.
ترابیان، لیلا؛ قنبری، زهرا و ماهروزاده، طیبه. (1394). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد اولیه در دختران وابسته به مواد مخدر یا عضو خانواده‌های وابسته به مواد و دختران عادی. فصلنامه خانواده و پژوهش، 3(22)،ص71-56.
ترابیان، لیلا؛ قنبری، زهرا و ماهروزاده، طیبه. (1394). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد اولیه در دختران وابسته به مواد مخدر یا عضو خانواده‌های وابسته به مواد و دختران عادی. فصلنامه خانواده و پژوهش، 3(22)،ص71-56.
توکلی زاده، جهان شیر، ؛ مقیمیان، مریم و ، مشکی، مهدي. (1391)، بررسی شیوع مصرف سیگار و ارتباط آن باعزت نفس در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی گناباد، . مجله تخصصی پژوهش و سلامت، دوره¬ي2 2شماره¬ي1 ، بهار و تابستان1391، ص 107-101.
حاج کاظم تهرانی، مریم؛ اسمعیلی، معصومه و فتحی آشتیانی، علی. (1393). رابطه شیوه‌های فرزندپروری ادراک شده با طرحوارههای ناکارآمد اولیه و جهت¬گیری مذهبی. روانشناسی و دین، 7(3)، ص108-93.
حجتی، حمید؛ آلوستانی، سودابه؛ آخوندزاده، گل بهار؛ حیدری، بهروز و شریف نیا، حمید. (1389). بررسی بهداشت روانی و ارتباط آن با کیفیت زندگی در معتادین. مجله علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 18(3)،ص214-207.
حسین خانزاده، عباسعلی؛ طاهر، محبوبه؛ سیدنوری، زهرا؛ یحیی زاده، آیدا و عیسی پور، مهدی. (1392). رابطه شیوه تعامل والد- فرزند با میزان اعتیادپذیری و گرایش به جنس مخالف در دانشجویان. فصلنامه اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد. 7(28)، 60- 74.
حیدرنیا، احمد و چرخیان، امیر. (1386). کیفیت رابطه والد- فرزندی نوجوانان دچار اعتیاد و نوجوانان عادی. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6(25)، ص57-39.
خانزاده، عباسعلی؛ طاهر، محبوبه؛ سید نوری، زهرا؛ یحیی زاده، آیدا و عیسی پور، مهدی. (1392). رابطه شیوه تعامل والد- فرزند با میزان اعتیاد پذیری و گرایش به جنس مخالف در دانشجویان. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد. 7(28)،ص74-60.
خوش لهجه صدق، انیس؛ ابوالمعالی حسینی، خدیجه؛ خوش لهجه، زهرا؛ علیزاده فرشباف، حسن؛ ایمانی، احسان و حسینی، علی. (1391). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد افراد معتاد موفق و ناموفق به ترک مصرف مواد در جمعیت غیر بالینی. مجله یافته‌های نو در روانشناسی، سال هفتم، 3(23)، ص60-49.
رحیمی¬موقر، آفرین؛ سهیمی¬ایزدیان، الهه؛ یونسیان، مسعود. (1385). مطالعه مروری وضعیت مصرف مواد در دانشجویان کشور. فصلنامه پایش، 5(2)،ص83-104.
رضائی، امید؛ حسین زاده، حدیث؛ دولتشاهی، بهروز؛ مصافی، سعیده و جعفری، فیروزه. (1392). شناسایی طرحوارههای ناکارآمد اولیه در افراد وابسته به مواد افیونی و افراد غیر وابسته. ویژه نامه پژوهش اعتیاد، 12(5)، ص45-37.
رضوی، ویدا؛ سلطانی نژاد، علی و رفیعی، افسون. (1390). مقایسه طرحوارههای ناکارآمد اولیه در مردان معتاد و غیر معتاد بالای 20 سال شهر کرمان. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، ص 20-12.
زینالی، علی. (1384). بررسی سبب‌شناختی زمینه‌های پیش اعتیادی معتادان بهبودیافته. مرکز تحقیقات سوءمصرف مواد و وابسته به مواد، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران.
زينالي، علي. (1391). گسترش و رواسازي پرسشنامه استعداد اعتياد ويراست دانشجويان. مجله یافته های نو در روانشناسی، زمستان 1391 ، دوره 8 ، شماره 25 ص99-85.
زینالی، علی. (1393). عوامل خطر و محافظت‌کننده در استعداد اعتیاد دانشجویان استان آذربایجان غربی. مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 20(1)، ص73-63.
زینالی، علی؛ وحدت، رقیه؛ عیسوی، محسن. (1387). زمینه‌های مستعد کننده پیش اعتیادی معتادان بهبودیافته. مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی، 14(1)، ص79-71.
زینالی، علی؛ وحدت، رقیه؛ قره گینه، خاور. (1389). رابطه سبک¬های والدینی بااستعداد اعتیاد. فصلنامه خانواده پژوهی، 6(23)، ص332-352.
شایقیان، زینب؛ وفایی، ماریا آگیلار و رسول زاده طباطبایی، کاظم. (1390). بررسی طرحوارههای ناکارآمد و پیوند والدینی در دختران نوجوانان با وزن طبیعی، چاق و یا دارای علائم بی¬اشتهایی عصبی. مجله پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 16(1)، 30- 38.
شهامت، فاطمه؛ ثابتی، علیرضا و رضوانی، سمانه. (1389). بررسی رابطه سبک¬های فرزند پروری و طرحوارههای ناکارآمد اولیه. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11(2)،ص250-239.
قدیمی، آزاده؛ کرمی، جهانگیر و یزدان بخش، کامران.(1393). رابطه ی طرحواره های ناسازگار اولیه و باورهای فراشناخت با استعداد اعتیاد، مجله اصول بهداشت روانی، ص73-67.
قنادی، فاطمه ؛ و عبداللهی، محمدحسین. (1393). ارتباط ادراک رفتار والدین با طرحوارههای ناکارآمد اولیه. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی، 16(4)، ص153-130.
کرمی، جهانگیر؛ یزدان بخش، کامران و قدیمی، آزاده. (1393). رابطه¬ي طرحواره¬هاي ناسازگار اوليه و باورهاي فراشناخت بااستعداد اعتياد. مجله¬ اصول بهداشت رواني، سال ،17 (2)، اسفند و فروردين ،،1393، ص12-6.
مرادی، معراج و نقی فقیهی، علی. (1396). رابطه پیوند والدینی با طرحوارههای ناسازگار اولیه. پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، سال پنجم، شماره هشتم، بهار و تابستان، 1396، ص 43 -23 .
منصوریان، مرتضی ؛ عبادی فرد آذر، فرید و رستگاری مهر، بابک .(۱۳۹۵)، عوامل فردی و محیطی مستعد کننده گرایش به مصرف مواد مخدر از دیدگاه معتادان شهر اهواز.، یک تحقیق کیفی، نشریه پایش، پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی.
نصیری جونقانی، مهناز؛ اصغری، فرهاد و پورصفر، علی.(1400). بررسی رابطه ساختاری طرحواره های ناسازگار اولیه، تمایزیافتگی خود و عملکرد جنسی با تمایل به روابط فرازناشویی. مجله روانشناسی سال25،شماره3، ص 349-329
هالجین، ریچاردپی؛ ویتبورن، سوزان کراس. (2014). آسیب‌شناسی روانی دیدگاه¬های بالینی درباره¬ اختلالات روانی، جلد دوم، ترجمه یحیی سید محمدی- تهران: نشر روان، 1393.
ولی پور، محمد؛ شیدعنبرانی، بهناز؛ داودی، فاطمه؛ آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا و گل، علیرضا.(1401). نقش صفات مرضی شخصیت، طرحوارههای ناسازگار اولیه و طرحوارههای هیجانی درپیشبینی اختلالات شخصیت خوشه B. مجله روانشناسی، سال بیست و ششم، شمار1، بهار 1401، ص90-76.
يانگ، جفری (2007). طرحواره¬هاي شناختي باورهاي مرکزي در مشکلات روانشناختی. ترجمه حسن يعقوبي، رحيم يوسفي و مسعود قربان علی پور 1390، چاپ اول، تبريز، انتشارات دانشگاه تبريز.
يانگ، جفري؛ کلسکو، زانت و ويشار، مارجوري. (2003). طرحوارههای درماني: راهنماي کاربردي براي متخصصان باليني. ترجمه حسن حمید پور و زهرا اندوز. (1388). چاپ اول. تهران انتشارات ارجمند.
Baranoff, J, & Tian, P.S. Oei. (2007), Young Schema Questionnaire: Review of Psychometric and Measurement Issues, Australian Journal of Psychology, 59, 78-86.
Ball, S. A., Richardsonb, P. C., Connollyb, A. J., Bujosab, C. T., O’Neall, T. W. (2005). Substance abuse and personality disorders in homeless drop-incenter clients: symptom severity and psychotherapy retention in a randomized clinical trial. Comprehensive Psychiatry, 46, 371– 379.
Cyders MA, Flory K, Rainer S, Smith GT. The Role of Personality Dispositions to Risky Behavior in Predicting First-Year College Drinking. Addict 2009; 104 (2): 193-202.
Young JE. (1998). Young Schema Questionnaire Short Form. New York: Cognitive Therapy Center
Franke P, Neef D, Weiffenbach OM, Gansicke M, Hautzinger M, Maier W. (. 2003). Psychiatric comorbidity in risk groups of opioid addiction: a comparision between opioid dependent and nonopioid depedendent prisioners. Fortschr Nwurol Psychiatr, 71(1):37-44.
Gendreau P, Gendreau LP. The “addictionprone” personality: A study of Canadian heroin addicts. Can J Behav Sci. 1970;(2):18-25.
Hiroi, N., & Agatsuma, S. (2005). Genetic susceptibility to substance dependence. Journal of Molecular Psychiatry, 10, 336–344.
Zafiropoulou, M., Avagianou, PA., and Vassiliadou, S. (2014). Parental Bonding and Early Maladaptive Schemas. J Psychol Abnorm Child, 3(110), doi:10,4172/2329-9525
Zeynel, Z., & Uzer, T. (2020). Adverse childhood experiences lead to trans-generational transmission of early maladaptive schemas. Child abuse & neglect, 99, 104235.
Cyders MA, Flory K, Rainer S, Smith GT. The Role of Personality Dispositions to Risky Behavior in Predicting First-Year College Drinking. Addict 2009; 104 (2): 193-202.
Rezaei, F., & ShamsAlizadeh, N. (2011). Early Maladaptive Schema in methamphetamine and ophoid Addicts. Journal of European Psychiatry; 1(26): 93-99.