رابطه بین صمیمت خانواده بر عزت نفس نوجوانان: نقش میانجی‌گری اعتیاد به اینترنت
محورهای موضوعی : روانشناسی
ریحانه خیلدار
1
(گروه روانشناسی عمومی، دانشکده علوم‌تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.)
مینا فتحی آشتیانی
2
(گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم‌تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.)
کلید واژه: اعتیاد به اینترنت, عزت نفس, صمیمیت خانوادگی.,
چکیده مقاله :
گسترش تکنولوژی و به تبع آن اینترنت تاثیرات متفاوتی بر روابط خانوادگی و احساس ارزشمندی نوجوانان گذاشته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه‌گری اعتیاد به اینترنت در رابطه بین صمیمیت خانوادگی با عزت‌نفس نوجوانان انجام گرفت. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی_همبستگی بود. جامعه هدف در این پژوهش تمامی نوجوانان دوره متوسطه در سال تحصیلی 1402-1401 در شهر تهران بودند که از بین آنها 252 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. شرکت کنندگان پرسشنامه‌های اعتیاد به اینترنت یانگ (1998)، صمیمیت تامپسون و واکر (1983) و عزت نفس روزنبرگ (1965) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده‌ها از همبستگی پیرسون و روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزارهای AMOS و SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد: الف) صمیمیت خانوادگی پیش‌بینی‌کننده مثبت و معنادار عزت‌نفس بود، ب) صمیمیت خانوادگی پیش‌بینی‌کننده منفی و معنادار عزت‌نفس بوده است، و ج) اعتیاد به اینترنت نقش واسطه‌گری معناداری در رابطه بین صمیمیت خانوادگی و عرت نفس داشته است. براساس نتایج حاضر می‌توان پیشنهاد کرد که یکی از راه‌های افزایش عزت نفس، افزایش صمیمیت خانوادگی است. آموزش دانش آموزان برای استفاده صحیح از اینترنت نیز می‌تواند در افزایش عزت نفس نوجوانان تاثیرگذار باشد.
The development of technology and consequently the Internet has had a different impact on family relationships and adolescence' sense of self-worth. The present study aims to determine the relationship between family intimacy and self-esteem by mediating role of internet addiction. The research procedure used in this study is based on the descriptive-correlational method. The target population in this study was all adolescences studying in high school that 252 people of them were selected as the sample by available sampling. They completed Young’s Internet Addiction Test (1998), Thompson and Walker Intimacy Questionnaire (1983) and Rosenberg Self-esteem (1965). Path analysis method, Pearson correlation test and AMOS and SPSS software were used to analyze the data. The results of regression analysis indicated that: a) family intimacy was the positive and significant predictor of self-esteem, b) the family intimacy was negative and significant predictor of self-esteem, and c) the internet addiction mediated the relationship between family intimacy and self-esteem. Based on the present results, it can be suggested that one of ways of enhancing self-esteem are to increase family intimacy. Training students for correct use internet can also be effective.
آتش‌پور، سید حمید؛ باباصفری، عباس؛ یوسفی، زهرا (1402)، اثربخشی زوجدرمانی تلفیقی سیستمی راه حل محور بر رضایت زناشویی و روابط خانوادگی زوجین، فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 18(69)، ص 42-35. https://dorl.net/dor/20.1001.1.27173852.1402.18.69.8.1
الوندی، هومن؛ باقی نصرابادی، علی؛ صادق زاده، حسن (1400)، رابطه میان ویژگی‌های مصرف رسانه‌ای خانواده‌های بوشهری با شاخص‌های مطلوب مصرف (مطالعه موردی: شبکه‌های اجتماعی مجازی)، مجله پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی،(23)، ص 94-61.
بختیاری، آمنه، نصیری، بهاره (1401)، تحلیل کیفی و کمی خانواده دیجیتالی در شهر تهران(آینده پژوهی)، رهپویه ارتباطات و فرهنگ، (3)، ص 68-47.
پروانه، سکینه (1400)، بررسی رابطه‌ی بین خودپنداره و تنظیم هیجانی مادران با شدت علائم اعتیاد به اینترنت در میان دانش‌آموزان مدارس دخترانه متوسطه دوم شهر شیراز، نشریه روانشناسی و علوم رفتاری ایران، 25(3)، ص 72-59.
جعفرزاده پور، فروزنده (1396)، رسانه، ابزاری برای دسته‌بندی نسل‌ها در ایران، جامعه پژوهی فرهنگی، سال هشتم، (2)، ص 22-1.
جعفری، علی؛ فتحی شیخ احمد، حبیب اله (1396)، رابطه‌ی مصرف رسانه‌ای با تغییر سبک زندگی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، فصلنامه‌ی مطالعات رسانه‌های نوین، 3(9)، ص 255-221.
چهره گشا، لیلا؛ محمد یوسف، بهاره (1400)، بررسی رابطه بین عزت نفس و سرمایه اجتماعی خانواده با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره دوم ابتدایی، مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 7 (1)، ص 1063-1054.
حیدریه زاده، بهاره السادات؛ رحیمی، مرضیه (1401)، رابطه‌ي بين تيپ‌هاي شخصيتي با شادكامي و عزت نفس در بين دانشجويان دانشگاه امام جواد (ع) شهر يزد، مطالعات و تحقیقات در علوم رفتاری، (10)، ص 82-69.
درویش زاده نوش‌آبادی، گلناز؛ لطیفی، زهره؛ سلطانی‌زاده، محمد (1399)، «بررسی تاثیر آموزش استفاده صحیح و مدیریت زمان والدین از گوشی همراه، رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی بر الگوی دلبستگی، مشکلات رفتای کودکان و میزان اعتیاد به اینترنت در والدین»، علوم تربیتی(نشریه تفکر و کودک)، سال یازدهم، 2)، ص 82-65.
دره التاج تهرانی، فرشته السادات (1392)، کیفیت رابطه والد فرزندی و ارتباط آن با سازگاری و عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دختر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره، دانشکده روانشناسی و مشاوره دانشگاه الزهراء.
رضایی پور، عباس؛ غفاری، خلیل (1400)، پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی با شیوه‌های فرزندپروری الگوی ارتباطی خانواده در دانش آموزان پایه سوم دوره اول متوسطه شهرستان دورود، نشریه پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، (44)، ص 159-144.
روحانی، علی؛ هاشمی، سمیه ؛ انبارلو، مسعود (1397)، بررسی رابطه رسانه‌های دیداری خارجی و ارزش‌های نوجوانان و جوانان شهر شیراز، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، (40)، ص 264-241.
سپهریان، فیروزه؛ امانی ساری بگلو، جواد؛ محمودی، حجت؛ کتابی، افسانه (1392)، عزت نفس نوجوانان و سبک‌های فرزندپروری: نقش واسطه‌ای برآورده شدن نیازهای روانی اساسی، نشریه بین‌المللی علوم رفتاری، دوره هفتم، (2)، ص 151.
سعدی‌پور، اسماعیل؛ بهرامی، فرشته؛ نصراللهی، اکبر (1401)، تدوین و اعتباریابی برنامه‌ی آموزشی سواد رسانه‌ای و تعیین اثربخشی آن بر کاهش اعتیاد به اینترنت و بهبود کیفیت زندگی نوجوانان شهر کرج، (50)، ص 72-41.
فرامرزیانی، سعید ؛ غفاری آذر، داوود (1396)، تاثير مصرف رسانه‌هاي جمعي بر مديريت بدن (مورد مطالعه: جوانان ساكن در شهر اروميه)، علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)، (30)، ص 140-117.
ملائی، فاطمه ؛ ملائی، عبداله (1400)، پيش بيني راعيت ارزش‌هاي اجتماعي و هويت براساس عزت نفس در دانش‌آموزان دبيرستان‌هاي شاهد تهران، روانشناسی نظامی، (45)، ص 74-56.
ناطقیان، شهرزاد؛ شاه نظری، مهدی (1400)، پيش بيني عزت نفس دانشجويان براساس سبك‌هاي دلبستگي و سبك‌هاي هويتي، علوم رفتاری (ابهر)، (47)، ص 134-115.
هاشمی، تورج ؛ زينب، احمدي؛ فرج پور نیری، سپیده (1399)، ارائه مدل برای روابط ساختاری سبک‌های دلبستگی با اعتیاد به اینترنت با توجه به نقش میانجی عزت نفس، نشریه رویش روانشناسی، (47)، ص 100-91.
هاشمی خواه، زینب؛ افراسیابی، حسین ؛ روحانی، علی افشانی، سید علیرضا (1401)، برساخت روابط خانوادگي در خانواده‌هاي نابارور، روان شناسی فرهنگی، دوره 6، (1)، ص 298-278.
یوسفی، زهرا؛ کریم نژاد، ریحانه (1397)، اثر بخشي آموزش همسرداري مبتني بر شفقت بر بهبود روابط خانوادگي، تعارضات زناشويي، بخشش و صميميت زوجين ناشنواو كم شنوا شهر اصفهان، مطالعات زن و خانواده، دوره 6، (2)، ص 223-199.
Alesi, M., Rappo, G., & Pepi, A. (2014). Depression, anxiety at school and self esteem in children with learning disabilities. Journal of psychological abnormalities, 1-8. https://dx.doi.org/dx.doi.org/10.4172/2329-9525.1000125
Balistreri, K., & Alvirahammond, M. (2014). Adverse childhood experiences: Separate and cumulative effects on adolescent, health and emotional well-being (pp. 1–20). Bowling Green State University.
Bevan, J. L., Urbanovich, T., & Vahid, M. (2021). Family communication patterns, received social support, and perceived quality of care in the family caregiving context. Western Journal of Communication, 85(1), 83-103. https://doi.org/10.1080/10570314.2019.1686534
Cooper, J. E., Holman, J., & Braithwaite, V. A. (1983). Self-esteem and family cohesion: The child’s perspective and adjustment. Journal of Marriage & Family, 45, 153–159. https://doi.org/10.2307/351303
Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications. Indian, M., & Grieve, R. (2014). When Facebook is easier than face-to-face: Social support derived from Facebook in socially anxious individuals. Personality and Individual Differences, 59, 102–106. https://doi.org/10.1016/j.paid.2013.11.016
Hampton, N. & Shin, I. (2022). disconnection More Problematic for Adolescent Self-Esteem than Heavy Social Media Use: Evidence from Access Inequalities and Restrictive Media Parenting in Rural America. Michigan State University, 41, 626-647. https://doi.org/10.1177/08944393221117466
Johnson, G. M. (2011). Self-esteem and use of the Internet among young school-age children. International Journal of Psychological Studies, 3, 48–53.
Lee, S & Mun, B. (2021) The Impact of Parental Depression on Children’s Smartphone Addiction: A Serial Mediation Model with Parental Neglect and Children’s Self-Esteem, social science computer review 41 (1), 217-233. https://doi.org/10.1177/08944393211037579
Mesch, G. S. (2003). The family and the Internet: The Israeli case. Social Science Quarterly, 84, 1038-1050. https://doi.org/10.1046/j.0038-4941.2003.08404016.x
Mesch, G. S. (2006). Family relations and the Internet: Exploring a family boundaries approach. Journal of Family Communication, 6, 119–138. https://doi.org/10.1207/s15327698jfc0602_2
Notredame, C. E., Grandgenèvre, P., Pauwels, N., Morgiève, M., Wathelet, M., Vaiva, G., & Séguin, M. (2018). Leveraging the web and social media to promote access to care among suicidal individuals. Frontiers in Psychology, 9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01338
Ni, X., & Shao, X. (2019). Influence of adolescents’ use of online social media on their sense of happiness: Serial mediating paths of self-esteem linking self-identity. Journal of Lanzhou University (Social Sciences), 47, 122–133.
Ni, X., & Shao, X. (2021). How Does Family Intimacy Predict Self-Esteem in Adolescents? Moderation of Social Media Use Based on Gender Difference. Journal of student diversity, 1-10. https://doi.org/10.1177/21582440211005453
Niu, G., Luo, Y., Sun, X., Zhou, Z. K., Yu, F., Yang, S. L., & Zhao, L. (2018). Qzone use and depression among Chinese adolescents: A moderated mediation model. Journal of Affective Disorders, 231, 58–62. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.01.013
Rocco, S. (2019). A Discriminant Analysis to Predict the Impact of Personality Traits, Self-Esteem, and Time Spent Online on Different Levels of Internet Addiction Risk among University Students. Studia Psychological, 61(1), 56-70. https://psycnet.apa.org/doi/10.21909/sp.2019.01.772
Seabra, L., Loureiro, M., Pereira, H., Monteiro, S., Marina Afonso, R., & Esgalhado, G. (2017). Relationship between Internet Addiction and Self-Esteem: Cross-Cultural Study in Portugal and Brazil. Interacting with Computers, 29(5), 767–778. https://doi.org/10.1093/iwc/iwx011
Schmuck, D. Stevic, A. Matthes, J. Karsay, K. (2021). Out of control? How parents’ perceived lack of control over children’s smartphone use affects children’s self-esteem over time, new media and society, 25 (1), 199-219. https://doi.org/10.1177/14614448211011452
Tas, I. (2021). The Relationship Between Social Ignore and Social Media Addiction Among Adolescents: Mediator Effect of Satisfaction with Family Life, youth and society, 55 (4), 708-729. https://doi.org/10.1177/0044118X211055210
Thompson, B. J. (2014). The Media and Modernity: A Social Theory of the Media, Journal of American Journalism, 14(1), 125_127.
Tonder, J. Jordaan, J. Esterhuys, K. (2023). Self-esteem, Interpersonal Communication Competence, and Media and Technology Usage as Predictors of Loneliness Among University Students, University of the Free State, 13, 1-13. https://doi.org/10.1177/21582440221148379
Trieu, P. Ellison, N.B. Schoenebeck, S.Y. Brewer, R.N (2021). Implications of Facebook Engagement Types and Feed’s Social Content for Self-Esteem via Social Comparison Processes, social media+ society, 7, 1-12. https://doi.org/10.1177/20563051211042400
Yang, S.C. & Tung, C.J. (2007). Comparison of Internet Addicts and Non- Addicts in Taiwanese High School, Compute Hum Behave, 23, 79-96. https://doi.org/10.1016/j.chb.2004.03.037
Young, K. S. & Rogers, R. C. (1998). The relationship between depression and Internet addiction. Cyber psychology and Behavior, 1, 25–28. https://doi.org/10.1089/cpb.1998.1.25
Young, R. E. (2013). The influence of parent-child attachment relationships and self-esteem on adolescents' engagement in risky behaviors (Doctoral dissertation, Brandeis University).
Valkenburg, P. M., Koutamanis, M., & Vossen, H. G. M. (2017). The concurrent and longitudinal relationships between adolescents’ use of social network sites and their social self-esteem. Computers in Human Behavior, 76, 35–41. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.07.008
Vandewater, E. A., Lee, J. H., & Shim, M.-S. (2005). Family conflict and violent electronic media use in school-aged children. Media Psychology, 7, 73–86. https://doi.org/10.1207/S1532785XMEP0701_4
Wood, J. V. (1989). Theory and research concerning social comparisons of personal attributes. Psychological Bulletin, 106, 231–248. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0033-2909.106.2.231