تحليل کيفي تجارب خانوادگي جانبازان اعصاب و روان: يک پژوهش پديدارشناختي
محورهای موضوعی : روانشناسینیکو قاضی نژاد 1 , مسعود غلامعلی لواسانی 2 * , جواد اژه ای 3
1 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
2 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
3 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
کلید واژه: جانبازان اعصاب و روان, تجارب خانوادگي, روش کيفي, پديدارشناسي,
چکیده مقاله :
مطالعة حاضر با هدف تحليل کيفي تجارب خانوادگي جانبازان اعصاب و روان انجام شد. روش تحقيق در اين پژوهش، روش کيفي با رويکرد پديدارشناسي توصيفي مي باشد. بدين منظور با 16 نفراز جانبازان اعصاب و روان که با روش نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند مصاحبة نيمه ساختاريافته به عمل آمد. نمونه گيري تا زمان اشباع داده ها ادامه يافت. به منظور تجزيه و تحليل داده ها، با استفاده از روش 7 مرحله اي کلايزي داده ها مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج حاصل از کدگذاري اوليه با شکل گيري 42 واحد معنايي همراه بود که با توجه به اشتراکات موجود در آنها در 8 زيرمضمون دسته بندي شدند. در نهايت، تحليل تجارب مشارکت کنندگان منجر به شناسايي 3 مضمون اصلي گرديد. مضمون اصلي اول «تغييرات چارچوب خانوادگي» بود که زير مضمون هاي (1- تغييرات روند زندگي خانوادگي، 2- تغيير نسبي جايگاه قدرت، 3- تغييرات شغلي) را در بر مي گرفت. مضمون اصلي دوم «روابط خانوادگي» بود که شامل (1- رابطه با همسر 2- رابطه با فرزندان) و مضمون اصلي سوم نيز «سازگاري و انطباق» متشکل از زير مضمون هاي (1- اقدامات روانشناختي، 2- اقدامات فردي، 3- حمايت خانواده) بود. تحليل نتايج نشان مي دهد که جانبازان اعصاب و روان به جهت شرايط ويژة خود، آسيب پذيري زيادي را در حوزه هاي مختلف تجربه مي کنند و لزوم شناخت و آگاهيهاي جامع تر ارگان هاي مربوطه، حمايت هاي مضاعف از اين قشر و خانواده هايشان و تدوين برنامه هاي مشاوره اي، روانشناختي و مراقبتي بيشتر احساس مي گردد.
The present study aimed to qualitatively analyze family experiences of psychiatric veterans. Research method of this research was qualitative method with phenomenological descriptive approach. For this purpose, 16 Psychiatric veterans were selected through purposive sampling and were interviwed by semi-structured interview. Sampling continued until data saturation. The data were analyzed using 7 stage Colaizzi method. The data analysis resulted in 3 main themes, 8 subthemes and 42 initial concepts. As the fisrt theme, “changes in the family framework” consisted of (1- changes in process of family life, 2- relative changes of power position, 3- occupational changes). The second main theme was “family relationships” consisted of (1- relationship with wife, 2- relationship with child) and the third theme was “adaptation” consisted of (1- psychologic interventions, 2- personal intervention, 3- family suppport). Rusults showed that psychiatric veterans experience a great deal of vulnerability in different fields because of their special situations. And the necessity of more awareness among relevant organizations, the more support of them and their families, and the formulation of more counseling, psychological and caring programs are felt.
ابوالمعالي، خديجه (1391). پژوهش کيفي از نظريه تا عمل. تهران: نشر علم.
امامي سيگارودي، عبدالحسين؛ دهقان نيري، ناهيد؛ رهنورد، زهرا و نوري سعيد، علي (1391). روششناسي تحقيق کيفي: پديدارشناسي. پرستاري و مامايي جامع نگر، 22 (68)، 53-56.
ايماني، سعيد؛ عاطف وحيد، محمدرضا و اصغرنژاد، علي اصغر(1391). مقايسهي كيفيت زندگي در جانبازان مبتلا به PTSD مزمن ناشي از جنگ با ساير جانبازان. انديشه و رفتار، 7 (25)، 47-56.
پاترسون، جو الن؛ ويليامز، لي؛ ادواردز، تاد ام؛ شامو، لاري و گراف گرندز، گلوريا (1393). مهارت هاي پايه در خانواده درماني. ترجمه علي نيلوفري. تهران: ارجمند.
حاج حسيني، منصوره؛ سليم احمد، ژاکاو، اژه اي، جواد و نقش، زهرا (1397). نقش واسطه اي تاب آوري در ارتباط اضطراب مرگ و سلامت عمومي نوجوانان مهاجر عراقي متاثر از جنگ با داعش. مجله روانشناسي، 22(3)،242-255.
حکيم جوادي، منصور؛ غلامعلي لواساني، مسعود؛ حقيقتگو، مرجان و زبردست، عذرا (1389). بررسي رابطه ميزان افسردگي اضطراب تنيدگي و عوامل شخصيت در فرزندان ايثارگر. طب جانباز، 3(9)، 9-16.
حميدي، فريده (1382). بررسي وضعيت بهداشت رواني فرزندان نوجوان جانبازان در 22 استان کشور، اولين همايش علمي جانباز و خانواده. دلاور، علي (1383). مباني نظري و عملي پژوهش در علوم انساني و اجتماعي. تهران: رشد.
سادوک، بنجامين جيمز و سادوک، ويرجينيا آلکوت(1380) خلاصه روانپزشکي کاپلان و سادوک. ترجمه فرزين رضاعي. تهران: انتشارات ارجمند.
شريفيان ثاني مريم (1380). سرمايه اجتماعي :مفاهيم اصلي و چارچوب نظري. رفاه اجتماعي، 1 (2) ،5-18.
فخري، زهرا؛ دانش، عصمت؛ شهيدي، شهريار و سليمي نيا، عليرضا (1391). كيفيت نظام ارزشي و باورهاي خودكارآمدي در فرزندان داراي پدر جانباز و غيرجانباز، فصلنامه روانشناسي كاربردي، 4(24)،25-42.
قرباني، هاشم (1388). معناي زندگي از ديدگاه ويکتور فرانکل . دو فصلنامه تاملات فلسفي، 1(3)، 35-57.
كرامتي، هادي (1383). بررسي و مقايسه كاركرد خانواده و سيماي روانشناختي فرزندان شاهد همسراني كه ازدواج مجدد نموده اند با خانوادههاي شاهدي كه همسران آنها ازدواج مجدد نكرده اند. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران.
کرسول، جان (1396). پويش کيفي و طرح پژوهش انتخاب از ميان پنج رويکرد (روايت پژوهي، پديدارشناسي، نظريه داده بنياد، قوم نگاري، مطالعه موردي). ترجمة حسن دانايي فرد و حسين کاظمي. تهران: انتشارات صفار.
محمدي، بيوک (1387). درآمدي بر روش تحقيق کيفي. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
ميکائيلي نيلوفر، عيني ساناز، تقوي رامين (1397). نقش سبکهاي مقابلهاي، منبع کنترل و هوش هيجاني در پيشبيني سازگاري اجتماعي جانبازان مبتلا به اختلال تنيدگي پس از سانحه. طب جانباز، 10 (4)،195-201.
ويسمه، علي اکبر (1379). بررسي رابطة ميزان افسردگي فرزندان با نوع جانبازي و نحوة ارتباط با پدرانشان، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران.
يحيي زاده، حسين و معصوم زاده، نرگس (1395). تجارب زيسته همسران جانبازان. برنامه ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، 7(28)97-121.
Friedman, M. J. (2005). Veterans’ mental health in the wake of war. Journal of Medicine, 352(13): 1287-1290.
Freytes, I. M., Hannold, E. M., Resende, R., Wing, K., & Uphold, C. R. (2013). The impact of war on Puerto Rican families: Challenges and strengthened family relationships. Community Mental Health Journal, 49 (4), 466-476.
Greene, T., Lahav, Y., Bronstein, I., & Solomon, Z. (2014). The role of ex-POWs’ PTSD symptoms and trajectories in wives’ secondary traumatization. Journal of Family Psychology, 28 (5), 666.
Hünler, O. S., & Gençöz, T. (2005). The effect of religiousness on marital satisfaction: Testing the mediator role of marital problem solving between religiousness and marital satisfaction relationship. Contemporary Family Therapy, 27 (1), 123-136.
Larson, J. H., Wilson, S. M., & Beley, R. (1994). The impact of job insecurity on marital and family relationships. Family Relations, 138-143.
Ottomanelli, L., Barnett, S. D., & Goetz, L. L. (2013). A prospective examination of the impact of a supported employment program and employment on health-related quality of life, handicap, and disability among Veterans with SCI. Quality of Life Research, 22 (8), 2133-2141.
O'Toole, B. I., Dadds, M., Burton, M. J., Rothwell, A., & Catts, S. V. (2018). Growing up with a father with PTSD: The family emotional climate of the children of Australian Vietnam veterans. Psychiatry Research, 268, 175-183.
Price, J. L. (2007). Findings from the national Vietnam veterans' readjustment study. US Department of Veterans Affairs.
Ray, S. L., & Vanstone, M. (2009). The impact of PTSD on veterans’ family relationships: An interpretative phenomenological inquiry. International Journal of Nursing Studies, 46 (6), 838-847.
Shosha, G. A. (2012). Employment of Colaizzi's strategy in descriptive phenomenology: A reflection of a researcher. European Scientific Journal, ESJ, 8 (27).
Srour, R. W., & Srour, A. (2005). Communal and familial war-related stress factors: The case of the Palestinian child. Journal of Loss and Trauma, 11: 289-309.
Thompson, C. L., Rudolph, L. B., & Henderson, D. A. (2000). Counseling children. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Tsai, J., Harpaz-Rotem, I., Pietrzak, R. H., & Southwick, S. M. (2012). The role of coping, resilience, and social support in mediating the relation between PTSD and social functioning in veterans returning from Iraq and Afghanistan. Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes, 75 (2), 135-149.
Van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. New York: Sunny Press.