رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت با رضایت شغلی: نقش واسطه ای استرس شغلی و ادراک از عدالت رویه‌ای
محورهای موضوعی : روانشناسی
لیلا فتحی
1
*
,
محمدنقی فراهانی
2
,
حمید خانی پور
3
1 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - گروه روانشناسی، مؤسسه تحقیقات تربیتی، روانشناختی و اجتماعی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
کلید واژه: 5 عامل بزرگ شخصیتی , رضایت شغلی , ادراک از عدالت رویه ای , استرس شغلی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف شناخت رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی بر رضایت شغلی با نقش میانجی ادراک از عدالت رویه‌ای و استرس شغلی انجام شد. پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی-همبستگی است. نمونه‌ها به شکل در دسترس و 201 نفر بودند. پرسشنامه‌های استفاده شده در این پژوهش شامل پرسشنامه 5 عامل بزرگ شخصیت گلدبرگ،رضایت شغلی مینه سوتا ، استرس شغلی پرستاران و عدالت سازمانی بود. روش آماری تحلیل مسیر و معادلات ساختاری بود .مشخص شد که بین متغیرهای 5 توافق پذیری و گشودگی در تجربه با رضایت شغلی اثر مستقیم و معناداری وجود دارد . روابط بین روان نژندی – استرس شغلی – رضایت شغلی و نیز بین توافق پذیری -ادراک از عدالت رویه ای – رضایت شغلی رابطه معنا دار بود. استرس شغلی با رضایت شغلی و نیز روان نژندی با استرس شغلی رابطه معنا دار معکوس داشتند عدالت رویه ای بر رضایت شغلی تاثیر گذار و رابطه مستقیم داشت .از میان 5 صفت بزرگ شخصیتی ، میان روان نژندی ، توافق پذیری و گشودگی در تجربه با رضایت شغلی رابطه معنا دار وجود داشت.علی رغم مسیر مفروض برای رابطه بین صفات شخصیتی بر رضایت شغلی از طریق تاثیر همزمان دو متغیر میانجی ادراک از عدالت رویه ای و استرس شغلی ، مسیر مورد نظر در الگو براورده نشد و در مدل نیز تاثیری نشان نداد.
The aim of this paper is to investigate relations between an isolated dimension of Big Five personality traits and job satisfaction and the mediating effects of procedural justice and job stress on this relationship .Data was gathered via a questionnaire in a correlational study of Big Five Inventory (21 items), Minnesota Job Satisfaction scale (19 items), Gray Taft-Anderson nursing stress scale (34 items) and Niehoff-Moorman organizational Justice (in the latter only the 6 items concerning procedural justice were used). data was analyzed by using SPSS v26 and PLS-SEM v3. It was found that across the traits, agreeableness and openness to experience had the strongest relationship with job satisfaction, while the others did not have any relationship with job satisfaction. Procedural justice completely mediated the association between agreeableness and job satisfaction, and it was true about job stress as the mediating between big 5 and job satisfaction. despite the supposed path for the relationship between big 5 personality traits and job satisfaction through simultaneous effect of the two mediating variables of perception of procedural justice and job stress on job satisfaction, the mentioned path was not realized and had no effect in the model. job stress had statistically significant effect on job satisfaction and the same was true between perception of procedural justice and job satisfaction.
اعیادی، نادر، درگاهی، شهریار، قمری گیوی، حسین، عباسی، مسلم. (1395). نقش استرس شغلی پرستاری در پیشبینی بهزیستی ذهنی، استرس زناشویی و همدلی پرستاران. اخلاق و تاریخ پزشکی ایران. ۹ (۲) :۷۹-۶۷.
اللهیاری، فاطمه، فیاضی، صدیقه، جهانی سیمین، ساکی مالحی، امل. (1394). بررسی ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و رعایت ارزش‌های حرفهای پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در سال ۱۳۹۳. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۴ (۵) :۳۷۸-۳۶۷
اللهیاری، فاطمه، فیاضی، صدیقه، جهانی سیمین، ساکی مالحی، امل. (1394). بررسی ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و رعایت ارزش‌های حرفهای پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در سال ۱۳۹۳. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۴ (۵) :۳۷۸-۳۶۷
اللهیاری، فاطمه، فیاضی، صدیقه، جهانی سیمین، ساکی مالحی، امل. (1394). بررسی ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و رعایت ارزش‌های حرفهای پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در سال ۱۳۹۳. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۴ (۵) :۳۷۸-۳۶۷
باقریان، رضا، خیرآبادی غلامرضا، مراثی، محمدرضا، قانعیفر، سارا. (1398). رابطه خصوصیات شخصیتی، اضطراب، افسردگی و استرس با وضعیت خودمراقبتی در بیماران همودیالیزی. 8(30): 145-156.
بخشی، احسان، مظلومی، عادل، حسینی، سیدمصطفی. (1398). بررسي خستگي ذهني و پايايي و روايي ابزار سنجش آن در پرستاران يکي از بيمارستان‌هاي کرمانشاه. ارتقاي ايمني و پيشگيري از مصدوميتها، 7(1): 29-35.
حسنعلی بختیار نصر آبادی ، سعید رجایی پور ، قربانعلی سلیمی، فاطمه طاهر پور ،محمد پرتوی ،.(1388 ) بررسی رابطه بین ماهیت شغل و رضایت شغلی ،پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ،57.magiran.com/p655667,9(33)
خانجانی زینب، رائف ملیکه، عسگری مصطفی. (1397). رابطه سرسختی، ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های مقابله‌ای با رضایت شغلی پرستاران بیمارستان‌های دولتی شهر تبریز. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن‌سینا. ۲۶ (۴) :۲۴۶-۲۳۷
خدابخشی، مریم، کرمی، ابوالفضل. (1396). پیشبینی استرس شغلی، تیپهای شخصیتی و تعهد سازمانی کارکنان، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، دوره 9، شماره 32، صص: 55-70
خرمایی، ف.، و فرمانی، ا. (1393). بررسی شاخص های روانسنجی فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت. روش ها ومدل های روانشناختی, 4(16), 29-39.
روحافزایی، شعبانعلی، عابدی کوشکی، سارا، غلامی مقدم، اسما. (1400). نقش استرس شغلی بر بهرهوری پرستاران شاغل در بخش کرونا بیمارستان امام خمینی (ره) اسفراین. فصلنامه مديريت پرستاري. ۱۰ (۲): ۱۰-۱.
زربخش بحری، محمدرضا و حاجتی، سمیه و فتوکیان، زهرا،1398،رابطۀ بین تیپ شخصیتی D و استرس شغلی با نشانه‌های اختلالات روان-تنی در پرستاران،https://civilica.com/doc/1144587
زمانیان، زهرا، زکیان، سولماز، جلالی، مریم، کوهنورد، بهرام. (1393). بررسی ارتباط بین خصوصیات شخصیتی، استرس و رضایت شغلی کارکنان کارخانجات مخابراتی ایران، فصلنامه بهداشت حرفهای، دوره 1، شماره 4، صص: 11-18.
شیخی شیرین، صادقی نرگس. (1397). ارتباط استرس شغلی پرستاران بخش مراقبت ویژه با اضطراب کودکان آنها. نشریه پرستاری قلب و عروق. ۷ (۳) :۵۷-۵۰
فرامرزپور مطهره، برهانی فریبا، باقری پژمان. (1394). رضایت شغلی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی شهر جیرفت . نشریه پرستاری ایران. ۲۸ (۹۷) :۸۶-۷۷
محمدی، صلاح‌الدین. (1390). بررسی رابطهی بین هویت‌سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی در میان دبیران دوره دبیرستان شهرستان سنندج. پایاننامهی کارشناسی ارشد چاپ نشده. دانشگاه تهران.
محمدی، صلاح‌الدین. (1390). بررسی رابطهی بین هویت‌سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی در میان دبیران دوره دبیرستان شهرستان سنندج. پایاننامهی کارشناسی ارشد چاپ نشده. دانشگاه تهران.
مرتقی قاسمی ،معصومه ؛ قهرمانی ،زینب ؛ واحدیان عظیمی ، امیر؛ قربانی ، فاطمه ،(1390) استرس شغلی پرستاران مراکز آموزشی درمانی شهر زنجان ،مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی بویه گرگان / دوره هشتم / شماره 1/ بهار و تابستان 1390 / صفحات 42 تا 51
مرشدی، محمدجواد، شاکرینیا، سیدمصطفی، رادفرد، مجید. (1399). بررسی رضایت شغلی پرستاران و گروه پرستاری شاغل در موسسه کارآفرینان آوا سلامت. فصلنامه مديريت پرستاري. 9 (1) :22-15
مرشدی، محمدجواد، شاکرینیا، سیدمصطفی، رادفرد، مجید. (1399). بررسی رضایت شغلی پرستاران و گروه پرستاری شاغل در موسسه کارآفرینان آوا سلامت. فصلنامه مديريت پرستاري. 9 (1) :22-15
مرشدی، محمدجواد، شاکرینیا، سیدمصطفی، رادفرد، مجید. (1399). بررسی رضایت شغلی پرستاران و گروه پرستاری شاغل در موسسه کارآفرینان آوا سلامت. فصلنامه مديريت پرستاري. 9 (1) :22-15
مفرامرزپور مطهره، برهانی فریبا، باقری پژمان. (1394). رضایت شغلی پرستاران شاغل در بیمارستان‌های آموزشی شهر جیرفت . نشریه پرستاری ایران. ۲۸ (۹۷) :۸۶-۷۷
نعامی، ع.، و شکرکن، ح. (1383). بررسی روابط ساده و چندگانه عدالت سازمانی با خشنودی شغلی در کارکنان یک شرکت صنعتی. مجله علوم تربیتی و روانشناسی, 11(2-1 (ویژه نامه روانشناسی)), 57-70.
Aron, S. (2015). Relationship between nurses' job satisfaction and quality of healthcare they deliver. Minnesota State University, Mankato.
Brown, R., Wey, H., & Foland, K. (2018). The relationship among change fatigue, resilience, and job satisfaction of hospital staff nurses. Journal of Nursing Scholarship, 50(3), 306–313. https://doi. Org/10.1111/jnu.12373
Bui, Hong TM (2017). Big Five personality traits and job satisfaction. Journal of General Management, 42(3), 21–30. Doi:10.1177/0306307016687990
Camgoz, S. M., & Karapinar, P. B. (2011). Managing job satisfaction: The mediating effect of procedural fairness. International Journal of Business and Social Science, 2(8), 234-243.
Chang H-Y, Huang T-L, Wong AM-K, Ho L-H, Juan Y-C, Chen Y-F, et al. How career facilitators and barriers influence nurses’ professional turnover intention. J Adv Nurs. 2019;75(12):3577–87
Cogin JA, Ng JL, Lee I. Controlling healthcare professionals: how human resource management influences job attitudes and operational efficiency. Hum Resour Health. 2016; 14:55.
Colquitt, J. A., & Greenberg, J. (2003). Organizational justice: A fair assessment of the state of the literature. In J. Greenberg (Ed.), Organizational behavior: The state of the science (pp. 165-210). Mahwah, NJ: Erlbaum
Colquitt, J. A., Scott,B.A., Judge,T.A., & Shaw,C.S. (2006) . Justice and personality: Using integrative theories to derive moderators of justice effects . Organizational Behavior and Human Decision Processes, 100, 110– 127
Colquitt, J.A., Conlon, D.E., Wesson, M.J., Porter, C.O.L.H., & Ng, K.Y. (2001). Justice at the millennium: A metanalytic review
Dall'Ora, C., et al, 2015. Association of 12 h shifts and nurses' job satisfaction, burnout and intention to leave: findings from a cross-sectional study of 12 European countries. BMJ Open, 5(9): e8331
E.G. Lambert, L.D. Keena, M. Leone, et al. The effects of distributive and procedural justice on job satisfaction and organizational commitment of correctional staff. The Social Science Journal (2019), https://doi.org/10.1016/j.soscij.2019.02.002
Erdheim, J., Wang, M., & Zickar, M. J. (2006). Linking the Big Five personality constructs to organizational commitment. Personality and Individual Differences, 41, 959-970
Eric G. Lambert & Nancy L. Hogan & Shanhe Jiang & O. Oko Elechi & Barbaranne Benjamin & Angela Morris & John M. Laux & Paula Dupuy. (2010). Journal of Criminal Justice 38, PP: 7-16.
Eric G. Harris, David E. Fleming, (2021) "The productive service employee: personality, stress, satisfaction and performance", Journal of Services Marketing, https://doi.org/10.1108/JSM-11-2021-0347
García-Izquierdo, A. L., Moscoso, S., & Ramos-Villagrasa, P. J. (2012). Reactions to the Fairness of Promotion Methods: Procedural justice and job satisfaction. International Journal of Selection and Assessment, 20(4), 394–403. doi:10.1111/ijsa.12002
Gile PP, Samardzic MB, Van De Klundert J. The effect of human resources management on performance in hospitals in sub-Saharan Africa: a systematic literature review. Hum ResourHealth. 2018; 16:34
Gillet, N., Colombat, P., Michinov, E., Pronost, A.-M., & Fouquereau, E. (2013). Procedural justice, supervisor autonomy support, work satisfaction, organizational identification and job performance: the mediating role of need satisfaction and perceived organizational support. Journal of Advanced Nursing, n/a–n/a. doi:10.1111/jan.12144
Gori A, Topino E, Palazzeschi L, Di Fabio A (2021) Which personality traits can mitigate the impact of the pandemic? Assessment of the relationship between personality traits and traumatic events in the COVID-19 pandemic as mediated by defense mechanisms. PLOS ONE 16(5): e0251984. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0251984
Goswami, I., Raylyn Dsilva, N., (2019) "Impact of job satisfaction and job stress on employees’ life in Mumbai’s hospitality sector: An empirical study using SEM", Journal of Strategy and Management, Vol. 12 No. 3, pp. 330-346
Greenberg, J. (1987). A taxonomy of organizational justice theories. Academy of Management review, 12(1), 9–22
Halkos, G. and Bousinakis, D. (2018), "The effect of stress and satisfaction on productivity", International Journal of Productivity and Performance Management, Vol. 59 No. 5, pp. 415-431’
Han, K. S., Choi, M. Y., & Lee, S. J. (2013). Experiences of job stress-coping in health care professionals. Korean Journal of Stress Research, 21(2), 131–139.
Higgs M and Lichtenstein S (2010) Exploring the ‘‘Jingle Fallacy’’: A study of personality and values. Journal of General Management 36(1): 43–61
Janssen, O. (2000), “Job demands, perceptions of effort-reward fairness and innovate work behaviour”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, Vol. 73 No. 3, pp. 287-302.
Judge TA and Larsen RJ (2001) Dispositional affect and job satisfaction: A review and theoretical extension. Organizational Behavior and Human Decision Processes 86(1): 6
Judge TA, Heller D and Mount MK (2002) Five-factor model of personality and job satisfaction: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology 87(3): 530–541
Judge, T. A., & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits—self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability—with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology. Doi:10.1037/0021-9010.86.1.80.
JudgeTA,Kammeyer-MuellerJD.Jobattitudes.Annu.Rev.Psychol.2012;63:341–367.https://doi.org/10.1146/annurev-psych-120710-100511PMID:22129457
Khamisa N, Oldenburg B, Peltzer K, Ilic D. (2015). Work Related Stress, Burnout, Job Satisfaction and General Health of Nurses. International journal of environmental research and public health, 12(1):652-666.
Knezevic B, Milosevic M, Golubic R, Belosevic L, Russo A, Mustajbegovic J. Work-related stress and work ability among Croatian university hospital midwives. Midwifery. 2011;27(2):146–153
Konovsky, M. A., & Pugh, D. S. (1994). Citizenship behavior and social exchange. Academy of Management Journal, 37(3), 656–669
Larsen, S., Marnburg, E., & Øgaard, T. (2012). Working onboard–Job perception, organizational commitment and job satisfaction in the cruise sector. Tourism Management, 33(3), 592-597.
Lee, M. H., Holzemer, W. L., & Faucett, J. (2007). Psychometric evaluation of the Nursing Stress Scale (NSS) among Chinese nurses in Taiwan. Journal of nursing measurement, 15(2), 133-144
Lo, W.Y., et al, 2017. From job stress to intention to leave among hospital nurses: A structural equation modelling approach. J Adv Nurs.
Lu, M., et al, 2015. Nurse burnout in China: a questionnaire survey on staffing, job satisfaction, and quality of care. Journal of Nursing Management, 23(4): 440-447
Masum, A.K., et al, 2016. Job satisfaction and intention to quit: an empirical analysis of nurses in Turkey. PeerJ, 4: e1896
Moon TW, Hur WM, Hyun SS. How service employees’ work motivations lead to job performance: The role of service employees’ job creativity and customer orientation. Curr Psychol. 2019;38(2):517–532. 10.1007/s12144-017-9630-8
Mount, M., Ilies, R., & Johnson, E. (2006). Relationship of personality traits and counterproductive work behaviors: The mediating effects of job satisfaction. Personnel Psychology, 59, 591-622
Nogee, D., & Tomassoni, A. J. (2020). Covid-19 and the N95 respirator shortage: Closing the gap. Infection Control & Hospital Epidemiology, 41(8), 958.
Proost, K., Verboon, P., & Van Ruysseveldt, J. (2015). Organizational justice as buffer against stressful job demands. Journal of Managerial Psychology, 30(4), 487-499.
Roelen C.A., et al, 2013. Low job satisfaction does not identify nurses at risk of future sickness absence: results from a Norwegian cohort study. Int J Nurs Stud, 50(3): 366- 373
Setiadi, A.P., Wibowo, Y., Herawati, F., Irawati, S., Detiawan, E., Preslely, B., Zaidi, M.A., & sundderland, B., (2017). Factors contributing to interprofessional collaboration in Indonesian health centers: A focus group study. Journal of interprofessional Education & Practice, 8,6974.https://doi.org/10.1016/j.xjep.2017.06.002
Shin, H. R., & Cho, Y. C. (2013). Relationship between job stress and turnover intention among nurses in university hospitals. Journal of the Korea Academia-Industrial cooperation Society, 14(8), 3958-3970.
Sowunmi OA. Job satisfaction, personality traits, and its impact on motivation among mental health workers. S Afr J Psychiatr. 2022 Mar 18;28:1801. Doi: 10.4102/sajpsychiatry.v28i0.1801. PMID: 35402011; PMCID: PMC8991041.
Tham, S. Y., Wang, H. M. (2021). The Big Five Personality Traits on Job Satisfaction Mediated by Procedural Justice. European Journal of Humanities and Social Sciences. 1(6), 55-63
Top, M., & Tekingunduz, S. (2018). The Effect of Organizational Justice and Trust on Job Stress in Hospital Organizations. Journal of Nursing Scholarship. doi:10.1111/jnu.12419
Tornroos,M., Jokela,M., & Hakulinen, C. (2019). The relationship between personality and job satisfaction across occupations. Personality and individual differences, 145, 82-88. Doi:10.1016/j.Paid.2019.03.027
Tyler, T. R. (2004). Enhancing police legitimacy. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 594, 84-99
Ulrichová M. The Connection between Personality Traits and Resistance to Stress. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014; 112:1246–1254
Van Hootegem, A., De Witte, H., De Cuyper, N., & Elst, T. V. (2019). Job insecurity and the willingness to undertake training: The moderating role of perceived employability. Journal of Career Development, 46(4), 395-409.
Vermunt, R. and Steensma, H. (2003), “Physiological relaxation: stress reduction through fair treatment”, Social Justice Research, Vol. 16 No. 2, pp. 135-149.
Watson R, Gardiner E, Hogston R, Gibson H, Stimpson A, Wrate R & Deary I (2008) A longitudinal study of stress and psychological distress in nurses and nursing students. Journal of Clinical Nursing 18, 270–278
Wu, F., Ren, Z., Wang, Q., He, M., Xiong, W., Ma, G., … Zhang, X. (2020). The relationship between job stress and job burnout: the mediating effects of perceived social support and job satisfaction. Psychology, Health & Medicine, 1–8. Doi:10.1080/13548506.2020.1778750
Yadav LK, Yadav N. Organizational justice: ana analysis of approaches, dimensions and outcomes. NMIMS Manage Rev. 2016; XXXI:14–40.
Yamazaki, Y., & Yoon, J. (2012). Fairness and job satisfaction of Japanese multinationals in Asia. Journal of Business and Psychology, 20, 599-620.
Yang, C.-L. and Hwang, M. (2014), "Personality traits and simultaneous reciprocal influences between job performance and job satisfaction", Chinese Management Studies, Vol. 8 No. 1, pp. 6-26. https://doi.org/10.1108/CMS-09-2011-0079
Yang, H., Lv, J., Zhou, X., Liu, H., & Mi, B. (2017). Validation of work pressure and associated factors influencing hospital nurse turnover: A cross sectional investigation in Shaanxi Province, China. BMC Health Services Research, 17, 1–11. https://doi. Org/10.1186/s12913-017-2056-z
Yau SY, Xiao XY, Lee LYK, Tsang AYK, Wong SL & Wong KF (2012) Job stress among nurses in China. Applied Nursing Research 25, 60–64
Yurumezoglu, A. H., & Kocaman, G. (2016). Predictors of nurses’ intentions to leave the organization and the profession in Turkey. Journal of Nursing Management, 24, 235–243. https://doi. Org/10.1111/jonm.12305
Zoghbi-Manrique-de-Lara, P., & Ting-Ding, J.-M. (2017). Task and contextual performance as reactions of hotel staff to labor outsourcing: The role of procedural justice. Journal of Hospitality and Tourism Management, 33, 51–61. doi:10.1016/j.jhtm.2017.09.007