مقایسه اثربخشی آموزش حافظه فعال و هوش موفق استرنبرگ بر عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی دانش‌آموزان متوسطه

چکیده مقاله :

نظر به تأثیر متقابل عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی بر یکدیگر و کیفیت زندگی دانش‌آموزان، مداخلات هدفمند می‌توانند نقش مهمی در بهبود این دو متغیر ایفا کنند. لذا هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش حافظه فعال و هوش موفق استرنبرگ بر عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی دانش‌آموزان متوسطه بود. روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون و دوره پیگیری بود. جامعه آماری در این پژوهش، دانش‌آموزان دختر متوسطه اول مناطق 1 و 3 تهران بود. طبق نمونه‌گیری دردسترس، 51 دانش‌آموز انتخاب و در سه گروه 17 نفره به‌صورت تصادفی (کنترل، آزمایش اول، آزمایش دوم) قرار گرفتند. گروه‌های آزمایش تحت مداخلات آموزش حافظه فعال و هوش موفق استرنبرگ قرار گرفتند. پرسشنامه‌های کفایت اجتماعی پرندین (1385) و عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999) ابزار پژوهش بودند. داده‌های پژوهش به‌وسیله آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار SPSS-26 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد اثربخشی هوش موفق و حافظه فعال بر عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی متفاوت است. میانگین‌های تعدیل‌شده نشان داد که در هردو متغیر اثربخشی آموزش هوش موفق بیشتر است زیرا میانگین کفایت اجتماعی و عملکرد تحصیلی آن، از گروه حافظه فعال بیشتر است. نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نیز نشان داد این اثربخشی و تفاوت آن در دوره پیگیری دوماهه نیز تداوم داشت (001/0>P). طبق یافته‌های پژوهش، پیشنهاد می‌شود که برنامه‌های آموزشی مدارس به‌ویژه برای دانش‌آموزان متوسطه، از روش‌های مبتنی بر هوش موفق به‌عنوان یک رویکرد جامع و کارآمد برای بهبود هم‌زمان عملکرد تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی بهره ببرند.

چکیده انگلیسی :

Given the mutual influence of academic performance and social competence on each other and the quality of life of students, targeted interventions can play an important role in improving these two variables. Therefore, the aim of the present study was to compare the effectiveness of working memory training and Sternberg's successful intelligence on academic performance and social competence of high school students. The research method was a quasi-experimental design with a pretest-posttest design and a follow-up period. The statistical population in this study was female first-year high school students in Tehran's regions 1and3. According to available sampling, 51students were selected and randomly assigned to three groups of 17 (control, first experiment, second experiment). The experimental groups underwent working memory training and Sternberg's successful intelligence interventions. The social competence questionnaires of Parandin(2006) andPham&Taylor(1999) were the research instruments. The research data were analyzed using repeated measures analysis of variance in SPSS-26. The findings showed that the effectiveness of successful intelligence and working memory on academic performance and social competence is different. The adjusted means showed that in both variables, the effectiveness of successful intelligence training is higher because the average of social competence and academic performance is higher than the working memory group. The results of the Bonferroni post hoc test also showed that this effectiveness and its difference continued in the two-month follow-up period (P<0.001). 

منابع و مأخذ:

باباخانی، مریم؛ پرندین، شیما (1402). الگوی ساختاری شایستگی اجتماعی و بهزیستی ذهنی بر اساس سرمایه‌های روان‌شناختی با نقش میانجی رضایت از زندگی در دختران و زنان جوان سرپل ذهاب. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 13(50)، 31-42.
برامکه، زهرا؛ فدوی، محبوبه السادات؛ یوسفی، زهرا. (1402). تدوین بسته آموزش هوش موفق معطوف به کاهش رفتارهای پرخطر ویژه ی نوجوانان. پویایی روانشناختی در اختلال های خلقی، 2(4)، 101-114.
پیری، موسی؛ اسدیان، سیروس (1390). رابطه بین عملکرد خانواده و کفایت اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس. فصلنامه علوم رفتاری، 2(1)، 41-25.
پیری، ولی؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ آتش افروز، عسگر (1401). آزمایش مدل رابطه التزام تحصیلی با اهمال‌کاری تحصیلی، غیبت از مدرسه و عملکرد تحصیلی از طریق نقش میانجی‌گری پایستگی تحصیلی در دانش‌آموزان. مجله روانشناسی، 26(4)، 327-336.
خالقی تبار، سهیلا؛ کاشانی وحید، لیلا؛ سعادتی شامیر، ابوطالب؛ ابولمعالی الحسینی، خدیجه. (1401). تأثیر آموزش هوش موفق بر تحمل ابهام، راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 65(3)، 1356-1372.
خیلدار، ریحانه؛ فتحی آشتیانی، مینا (1403). رابطه بین صمیمت خانواده بر عزت نفس نوجوانان: نقش میانجی‌گری اعتیاد به اینترنت. مجله روانشناسی، 28(1)، 123-131.
دلاور، علی (1401). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: ویرایش.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1402). روش‌هاي تحقيق در علوم رفتاري. تهران: آگه.
شکوهی، راحله؛ رستمی، حنانه؛ رستمی، فاطمه. (1401). اثربخشی آموزش هوش موفق استرنبرگ بر بهبود اشتیاق به مدرسه و خودپنداره تحصیلی دانش ‌آموزان ابتدایی. پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، ۷(۵۵)، ۴۱۵-۴۰۵.
صفاریه، محدثه؛ رضایی، علی محمد؛ محمدی فر، محمدعلی (1401). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه ی عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999). مجله توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 13(1)، 1-15.
عامری، نرجس؛ نجفی، محمود (1403). روابط ساختاری ناگویی هیجانی و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان: نقش میانجی انعطاف‌‌پذیری روان‌شناختی. مجله روانشناسی، 28(2)، 142-151.
قاسمی، سولماز؛ ارجمندنیا، علی اکبر و غلامعلی لواسانی، مسعود (1398). طراحی بسته توان‌بخشی خانواده‌محور و بررسی تأثیر آن بر کارکرد­های اجرایی دانش­آموزان نارساخوان. توانمندسازی کودکان استثنائی، 2(10)، 215-200.
قاسمی، سید علیرضا؛ خسروی، حسین؛ میری، مینو؛ پورشافعی، هادی؛ خسروی، فائزه (1402). پیش بینی سازگاری دانش آموزان بر اساس فرهنگ مدرسه ای: نقش میانجی کیفیت زندگی در مدرسه. مطالعات روانشناسی تربیتی، 20(51)، 104-82.
قبادی، لیلا؛ حبیبی کلیبر، رامین؛ فرید، ابوالفضل؛ مصرآبادی، جواد (1400). اثربخشی آموزش هوش موفق بر حل مسئله اجتماعی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 11(42)، 93-110.
محکم کار، عاطفه؛ شاطریان، فاطمه؛ نیکوکار، اعظم. (1403). اثربخشی آموزش مبتنی بر هوش موفق بر خودآگاهی هیجانی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. جامعه شناسی آموزش و پرورش، 10(1), 305-313.
مرادیان، نصراله. (1402). اثربخشی آموزش حافظه فعال بر انعطاف‌پذیری شناختی، بهبود عملکرد تحصیلی و حل مسئله دانش آموزان با ناتوانی یادگیری درس ریاضی. راهبردهای نو در روانشناسی و علوم تربیتی، 18(2)، 223-239.
معصوم زاده، سمیرا؛ حاج حسینی، منصوره؛ غلامعلی لواسانی، مسعود. (1401). اثربخشی آموزش مبتنی بر هوش موفق بر درگیری تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 11(1)، 92-104.
معینی، مهری؛ آقابابایی، سارا . (1402). تاثیر آموزش هوش موفق مبتنی بر پروژه آورورا بر توانایی های تحلیلی ، عملی، خلاقانه، حل مسئله اجتماعی و تفکر انتقادی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی. سلامت روان در مدرسه، 1(2)، 10-22.
نظری، عابده؛ سعدی پور، اسماعیل؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ اسدزاده، حسن. (1402). طراحی و اعتباریابی بسته آموزش هوش موفق استرنبرگ و اثربخشی آن بر سرزندگی تحصیلی دانش آموزان. مطالعات روانشناسی تربیتی، 20(51)، 151-138.
Aneesh, A., Sia, S. K., & Kumar, P. (2024). Parent-child relationship and psychological well-being of adolescents: Role of emotion regulation and social competence. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 34(2), 153-171.
Baramake, Z., Fadavi, M. S., & Yousefi, Z. (2024). The Development of a Successful Intelligence Training Package Aimed at Reducing High-Risk Behaviors in Adolescents. Journal of Assessment and Research in Applied Counseling (JARAC), 6(3), 70-80.‏
Blair, M., Goveas, D., Safi, A., Marshall, C., Rosehart, H., Orenczuk, S., & Morrow, S. A. (2021). Does cognitive training improve attention/working memory in persons with MS? A pilot study using the Cogmed Working Memory Training program. Multiple sclerosis and related disorders, 49, 102770.‏
Caceres, I., Moreno, C., Roman, M., & Palacios, J. (2021). The social competence of internationally-adopted and institutionalized children throughout childhood: a comparative and longitudinal study. Early Childhood Research Quarterly, 57, 260-270.‏
Cheng, L., Yan, J., Ma, X., Chen, X., & Liu, Z. (2022). The Revision and Application of Aurora in China: Based on Successful Intelligence. Journal of Intelligence, 10(4), 120-128.
Felner, R. D., Lease, A. M., & Phillips, R. S. C. (1990). Social competence and the language of adequacy as a subject matter for psychology: A quadripartite tri-level framework. In Gullotta TP, Adams GR, Montemayor R, editors. The Development of Social Competence in Adolescence. Thousand Oaks: Sage Publications.
Festl, R. (2021). Social media literacy & adolescent social online behavior in Germany. Journal of Children and Media, 15(2), 249-271.‏
Foody, M., Kuldas, S., Sargioti, A., Mazzone, A., & Norman, J. O. H. (2023). Sexting behaviour among adolescents: Do friendship quality and social competence matter?. Computers in Human Behavior, 142, 107651.‏
Ghasemi, S. A., Mahdizadeh, I., Salarsadeghi, M., & Miri, M. (2024). The Role of School Life Quality in Predicting Adolescents' Learned Helplessness with the Mediating Role of Assertiveness. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies (JAYPS), 5(2), 48-57.‏
Hou, Y., Qin, C., & Xu, P. (2024). Social Media Use and Academic Performance in Chinese Children and Adolescents: A Moderated Chain Mediation Model. Behavioral Sciences, 14(10), 867.‏
Irfan, M., & Malik, M. S. (2023). The Impact of Successful Intelligence, Entrepreneurial Personality, and Social Skills on Sustainable Entrepreneurship. Knowledge Management & E-Learning, 15(4), 600-613.‏
Jordan, T. L., Klabunde, M., Green, T., Hong, D. S., Ross, J. L., Jo, B., & Reiss, A. L. (2023). Longitudinal investigation of cognition, social competence, and anxiety in children and adolescents with Turner syndrome. Hormones and behavior, 149, 105300.‏
Kansok-Dusche, J., Wettstein, A., Castellanos, M., Schwab, C., Subramaniam, A., Wachs, S., & Bilz, L. (2024). Associations between social competence, perceived parents’ prosocial educational goals and adolescents’ hate speech perpetration in school. Victims & Offenders, 19(3), 419-446.‏
Li, A. R., Thomas, M. L., Gonzalez, M. R., McCarthy, M. J., Hasler, B. P., Tapert, S. F., & Meruelo, A. D. (2024). Greater social jetlag predicts poorer NIH Toolbox crystallized cognitive and academic performance in the Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) study. Chronobiology International, 1-11.‏
Lin, X., Liao, Y., & Li, H. (2023). Parenting styles and social competence in Chinese preschoolers: A moderated mediation model of singleton and self-regulation. In The Impact of New Fertility Policies on Early Education and Development in China (pp. 75-89). Routledge.‏
Marcone, R., Borrone, A., & Caputo, A. (2021). Peer interaction and social competence in childhood and early adolescence: The affects of parental behaviour. Journal of Family Studies, 27(2), 178-195.‏
Moharm, A. A. B. A. D. A. M., & Ismail, H. H. (2024). Successful Intelligence and Mindfulness and their relationship to indicators of recovery in substance addicts. Buhūth, 4(9), 208-236.‏
Mohkamkar, A., Shaterian, F., & Nikookar, A. (2024). The Effectiveness of Education based on Successful Intelligence on Emotional Self-Awareness and Academic Engagement of Secondary School Students. Sociology of Education, 10(1), 305-313.‏
Mohzana, M. (2024). The Impact of the New Student Orientation Program on the Adaptation Process and Academic Performance. International Journal of Educational Narratives, 2(2), 169-178.‏
Mouzan, H. M., & Farhan, N. S. (2024). Successful intelligence and its relationship to lateral thinking among fifth-graders in mathematics. Czech Journal of Multidisciplinary Innovations, 29, 24-43.‏
Nejati, V., Derakhshan, Z., & Mohtasham, A. (2023). The effect of comprehensive working memory training on executive functions and behavioral symptoms in children with attention deficit-hyperactivity disorder (ADHD). Asian journal of psychiatry, 81, 103469.‏
Pahor, A., Seitz, A. R., & Jaeggi, S. M. (2022). Near transfer to an unrelated N-back task mediates the effect of N-back working memory training on matrix reasoning. Nature Human Behaviour, 6(9), 1243-1256.‏
Ripp, I., Emch, M., Wu, Q., Lizarraga, A., Udale, R., von Bastian, C. C., ... & Yakushev, I. (2022). Adaptive working memory training does not produce transfer effects in cognition and neuroimaging. Translational psychiatry, 12(1), 512.‏
Sahib, A. A., & Wahhab, A. M. A. (2023). Employ Successful Intelligence to Raise the Internal Auditor's Ability to Assess Risks: Evidence from Iraq. Technium Business and Management, 3, 59-78.‏
Saw, K. N. N., & Han, B. (2021). Effectiveness of successful intelligence training program: A meta‐analysis. PsyCh Journal, 10(3), 323-339.‏
Shimizu, T., Nayar, S. G., Swire, M., Jiang, Y., Grist, M., Kaller, M., ... & Richardson, W. D. (2023). Oligodendrocyte dynamics dictate cognitive performance outcomes of working memory training in mice. Nature Communications, 14(1), 6499-6508.
Sternberg, R. J. (2020). Is Being “Gifted” a Blessing or a Curse, or Some of Both?. Empirical Studies of the Arts, 38(1), 90-99.‏
Tong, Y., & Li, J. X. (2024). Gender egalitarian attitudes toward family roles and ability, study time, and the academic performance of rural Chinese adolescents. Chinese Sociological Review, 56(1), 1-29.‏
Tuerk, C., Anderson, V., Bernier, A., & Beauchamp, M. H. (2021). Social competence in early childhood: An empirical validation of the SOCIAL model. Journal of Neuropsychology, 15(3), 477-499.‏
Wang, F., Ni, X., Zhang, M., & Zhang, J. (2024). Educational digital inequality: A meta-analysis of the relationship between digital device use and academic performance in adolescents. Computers & Education, 105003.‏
Wang, W. (2024). The influence mechanism of the parent-child relationship on adolescent academic performance: The serial mediating effect of parental expectations and self-expectations. Studies in Educational Evaluation, 81, 101323.‏
Wu, Y. (2024, June). Screen Media Usage and Adolescent Learning: Unraveling the Timing and Content-Related Factors Influencing Academic Performance and Motivation. In International Conference on Human-Computer Interaction (pp. 275-287). Cham: Springer Nature Switzerland.‏
Xu, Z., Gao, X., Wei, J., Liu, H., & Zhang, Y. (2023). Adolescent user behaviors on short video application, cognitive functioning and academic performance. Computers & Education, 203, 104865.‏
Zhang, Y., Fu, J., & Zhao, X. (2024). Neural correlates of working memory training: An fMRI meta-analysis. NeuroImage, 301, 120885.‏
Zheng, W., Akaliyski, P., Ma, C., & Xu, Y. (2024). Cognitive flexibility and academic performance: Individual and cross-national patterns among adolescents in 57 countries. Personality and Individual Differences, 217, 112455.‏