واکاوی نقش مدرسه در ساخت هویت اخلاقی دانش‌آموزان
محورهای موضوعی : روانشناسیحمیده پورتیموری 1 , منصوره حاج حسینی 2 * , محمد خدایاری فرد 3
1 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: هویت اخلاقی, آموزش, مدرسه, دانش‌آموز, معلم, روش کیفی, پدیدارشناسی.,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف واکاوی سهم آموزش و مدرسه در شکل‌گیری هویت اخلاقی دانش‌آموزان انجام شده است. روش انجام پژوهش، کیفی و از نوع پدیدارشناسی بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش شامل 15 دانش آموز دختر 15 تا 17 ساله بودند که به روش انتخاب هدفمند بر پایه اصل اشباع و یا تکراری شدن پاسخ‌ها برگزیده شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، مصاحبه کیفی و از نوع مصاحبه نیمه ساختاریافته با پرسش‌های باز و استاندارد شده بود و داده ها مطابق با رویکرد استراس و گلاسر تحلیل و طبقه‌بندی گردید. با توجه به نتایج، در بُعد خانواده، ویژگی‌های والدین و سبک‌های فرزندپروری در شکل گیری هویت اخلاقی، تعاملات و تأثیرپذیری فرد از مدرسه، تأثیرگذار است. در بُعد مدرسه، آگاهی و التزام به قوانین، میزان و چگونگی تشویق‌ها و تنبیه‌ها، نحوه تعامل با همسالان، نحوه تدریس و ویژگی های رفتاری معلمان، چگونگی ارتباط‌گیری و برخورد کادر مدرسه، میزان و نوع فعالیت های فوق برنامه و فضای مدرسه و نیز محتوای کتب درسی تأثیر بسزایی در شکل‌گیری هویت اخلاقی دانش‌آموزان دارند. همچنین از یافته‌های پژوهش اینگونه بر می‌آید که در بعد مدرسه، شخصیت و رفتار معلمان، هویت اخلاقی شکل-گرفته در آنها و التزام عملی آنها به آموزه‌های اخلاقی تأثیر ماندگاری بر هویت اخلاقی دانش‌آموزان می‌گذارد.
The present study has been carried out at the aim of investigation of the share of education and school in constructing the student’s moral identity. The qualitative method with a phenomenological approach was utilized to perform the research. The participants were 15 female students with the age of 15 to 17 years that were selected with a targeted method based on the principle of saturation or repetition of answers. The tool for data gathering in the present research was the semi-structured qualitative interview with open-ended and standardized questions and the data were analyzed and classified according to Strauss and Glaser's approach. Due to the results, in the family aspect, the parents’ characteristics and their educative methods are effective factors on constructing the moral identity, interplays, and influence of students from the school. In school aspect, the awareness and obligation of laws, the amount and how to encouragement and punishment, the interplay with classmates, the teaching method and personality of teachers, the interplay with school staff, the amount and type of the extracurricular activities, school environment, and also the content of educational books exhibits a significant effect on the constructing the moral identity of the students. Likewise, it can be obtained from the results that in the school aspect, the personality and behavior of teachers, their moral identity, and their obligation to the moral teaching have an indelible effect on the moral identity of the students.