نقش واسطه‌ای خودپنداره تحصیلی در رابطه بین امید به تحصیل و رفتار غیرمولد تحصیلی
محورهای موضوعی : روانشناسی
احسان کشت‌ورز کندازی
1
*
,
اکبر رضایی‌فرد
2
,
عبدالجلال توماج
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت، مرودشت، ایران
2 - گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3 - گروه علوم تربیتی، آموزش‌وپرورش آق‌قلا، گلستان، ایران
کلید واژه: امید به تحصیل, خودپنداره تحصیلی, رفتار غیرمولد تحصیلی,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش، بررسي نقش واسطه‌ای خودپنداره تحصیلی در رابطه بین امید به تحصیل و رفتار غیرمولد تحصیلی بود. پژوهش حاضر از نوع همبستگی و به روش مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم منطقه درودزن در سال تحصیلی 99-1398 بودند. شرکت‌کنندگان 299 دانش‌آموز (167 دختر و 132 پسر) بودند كه به روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌ای انتخاب شدند و مقياس‌های امید به تحصیل (خرمایی و کمری، 1396)، رفتار غیرمولد تحصيلي (ریمکوس، 2012) و سیاهه خودپنداره تحصیلی (چن و تامپسون، 2004) را تكميل كردند. به‌منظور پاسخ‌گویی به فرضیه‌های پژوهش از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که امید به تحصیل، هم به‌صورت مستقیم و هم به‌طور غیرمستقیم و از طریق خودپنداره تحصیلی بر رفتار غیرمولد تحصیلی اثر منفی دارد. در مجموع، یافته‌های این پژوهش بیانگر اهمیت توجه به نقش امید به تحصیل و خودپنداره تحصیلی در کاهش رفتار غیرمولد تحصیلی دانش‌آموزان است.
The aim of this study was to investigate the mediating role of academic self-concept in the relationship between academic hope and counterproductive academic behavior. The present study was a correlational study using structural equation modeling. The statistical population of the study was all high school students in Dorodzan region in the academic year 1398-99. Participants were 299 students (167 girls and 132 boys) who were selected by cluster random sampling method and They completed the scales of academic hope (Khormaei & Kamari, 2017), counterproductive academic behavior (Rimkus, 2012) and academic self-concept checklist (Chen and Thompson, 2004). Structural equation modeling was used to answer the research hypotheses. The results showed that academic hope, both directly and indirectly and through academic self-concept, had a negative effect on counterproductive academic behavior. Overall, the findings of this study indicate the importance of paying attention to the role of academic hope and academic self-concept in reducing students' counterproductive academic behavior.
ابراهیمی، نسرین؛ صباغیان، زهرا و ابوالقاسمی، محمود. (1390). بررسی رابطه امید با موفقیت تحصیلی دانشجویان. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 2، 16 -1.
افشاری‌زاده، سیداحسان، کارشکی، حسین و ناصریان، حمید. (1392). بررسی ویژگی‌های روان سنجی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان دبستانی شهر تهران. فصلنامه علمی- پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 3(11)، 53-66.
بارانی، حمید؛ خرمایی، فرهاد؛ شیخ‌الاسلامی، راضیه و فولادچنگ، محبوبه .(1398). رابطه هیجان تحصیلی امید و بی‌صداقتی تحصیلی: بررسی نقش واسطه‌ای کمک طلبی تحصیلی. مجله روانشناسی، 92(23)، 388-406.
بارانی، حمید؛ درخشان، معراج و اناری‌نژاد، عباس. (1398). جو عاطفی خانواده و بی‌صداقتی تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودپنداره تحصیلی. روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 16(61)، 97-108.
بارانی، حمید؛ راه‌پیما، سمیرا و خرمایی، فرهاد. (1398). رابطه امید به تحصیل و تحصیل‌گریزی: نقش واسطه‌ای خودنظم‌جویی تحصیلی. روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 15(59)، 323-335.
خامسان، احمد و اميري، محمداصغر. (١٣٩٠). بررسي تقلب تحصيلي در ميان دانشجويان دختر و پسر، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوري، 6(١)، ٦١-٥٣.
خرمایی، فرهاد و کمری، سامان. (1396). ساخت و بررسی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس امید به تحصیل. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5، 37 -15.
رشیدزاده، عبداله. (1398). اثر‌بخشی بستة آموزشی خود‌تنظیمی فراشناختی بر مؤلفه‌های اهمال‌کاری تحصیلی (با نقش تعدیلی خودپنداره تحصیلی). نوآوری‌های آموزشی، 18(4)، 137-154.
صالح اردستانی، سمیرا و خرمایی، فرهاد. (1399). رابطه بین محیط کلاس و تحصیل‌گریزی دانش‌آموزان: نقش واسطه‌ای ادراک خود. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)، 13(49)، 109-125.
عارفیان، رویا و قاسمی مطلق، مهدی. (1394). رابطه خودپنداره با امیدواری در دانشجویان، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی، تهران. https://civilica.com/doc/390563.
عليخواه، فردين؛ بولاغي، مهدي و ياقوتي، هدا. (١٣٩٣). تقلب در امتحان، نگاهي از درون، مطالعه‌اي در بين دانشجويان دانشگاه گيلان، مجله راهبرد فرهنگ، ٧(٧٢)، ١٨٨-١٦١.
علی‌وردی‌نیا، اكبر و صالح‌نژاد، صالح. (١٣٩٢). بررسي عوامل موثر در اقدام به تقلب دانشجويان، مجله اخلاق در علوم و فناوري، ٨(١)، ٩٣-٨٥.
عیسی¬زادگان، علی؛ میکائیلی¬منیع، فرزانه و مروئی¬میلان، فیروز. (1393). رابطه بین امید، خوش¬بینی و معنای تحصیل با عملکرد تحصیلی دانش¬آموزان دوره پیش¬دانشگاهی. مجلة روان¬شناسی مدرسه، 3(3)، 152-137.
غلامی، یونس؛ خداپناهی، محمدکریم؛ رحیمی‌نژاد، عباس و حیدری، محمود. (1385). رابطه انگیزش پیشرفت و خودپنداشت با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه هشتم در درس علوم بر اساس تحلیل نتایج تیمز-آر. فصلنامه روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 2(7)، 219-207.
فرید، ابوالفضل. (1396). نقش خودکم اظهاری تحصیلی، ناامیدی تحصیلی و رفتارهای ایذائی در پیش¬بینی تقلب تحصیلی دانشجویان. اندیشه¬های نوین تربیتی، 13(2)، 237-219.
قدم‌پور، عزت اله؛ رادمهر، پروانه و یوسف وند، لیلا. (1395). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برکفایت اجتماعی و امید به زندگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. ارمغان دانش. ۲۱(۱۱)، ۱۱۰۰-۱۱۱۴.
کشت‌ورز کندازی، احسان و اوجی‌نژاد، احمدرضا. (1399). نقش واسطه‌ای خودنظم‌جویی تحصیلی در رابطه ذهن‌آگاهی با رفتار غیرمولد تحصیلی. مجله روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 11(39)، 95-120.
گل‌پرور، محسن. (1394). رابطة ایده‌آل‌گرایی، نسبیت‌گرایی، ماکیاولیسم و ارزش‌های فرهنگی با رفتارهای غیراخلاقی (مطالعه موردی یک سازمان دولتی). جامعه‌پژوهی فرهنگی، 6(2)، 111-131.
لطفی عظیمی، افسانه و ابراهیمی قوام، صغری. (1394). سبک های انگیزش و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودپنداره تحصیلی. فصلنامه روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 11(43)، 258-247.
محمدی، عبداله؛ قدم‌پور، عزت‌اله؛ میردریکوند، فضل الله و سپهوندی، محمدعلی. (1400). ارائه مدل علّی از رابطه بین عاطفه آموزشگاهی و انگیزش تحصیلی حالتی با هدایت مسیر شغلی: نقش واسطه‌ای خودپنداره تحصیلی. رویش روانشناسی، ۱۰(۲)، ۹۱-۱۰۲.
محمودنژاد، خاتون و شیخ‌الاسلامی، راضیه. (1398). نقش واسطه‌ای عدم درگیری اخلاقی در رابطۀ بین هویت اخلاقی و رفتار غیرمولد تحصیلی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 11(1)، 26-44.
ملاحی، فاطمه و تعبدی، میمنت. (1398). بررسی خودپنداره تحصیلی در رابطه با امید به تحصیل دانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد, 62(ویژه روانشناسی)، 507-517.
ملک‌نیا، آرزو سادات؛ هاشمیان، کیانوش و ابوالمعالی الحسینی، خدیجه. (1400). تبيين اثر ميزان تحصيلات والدين بر خودپنداره دانش‌آموزان مقطع متوسطه براساس نقش ميانجي‌گر کيفيت رابطه والد-فرزند. مجله روانشناسی، 98(25)، 255-272.
مهبد، مینا و فولادچنگ، محبوبه. (1395). رابطه بين پنج عامل بزرگ شخصيت و رفتار غيرمولدتحصيلي با واسطه‌گري مهار ادراك‌شده، مدل‌يابي ساختاري. روان‌شناسي تحولي: روان‌شناسان ايراني، 12(47)، ٢٦٥-٢٧٥.
مهدی‌نژاد، زهرا و غفاری، مجید. (1398). سبک‌های هویت و رفتار غیرمولد تحصیلی: نقش واسطه‌ای تعهد و خودنظم‌جویی رفتاری. روان‌شناسي تحولي: روان‌شناسان ايراني، 16(61)، 61-71.
ولی‌زاده، شیرین. (1390). سبک‌های والدگری و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌گر خودپنداشت یا حرمت خود؟. فصلنامه روانشناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 8(30)، 155-143.
Alexander, E. S., & Onwuegbuzie, J. A. (2007). Academic procrastination and the role of hope as a coping strategy. Personality and Individual Differences, 42(7), 1301-1310.
Babu, T. A., Joseph, N. M., & Sharmila, V. (2011). Academic dishonesty among undergraduates from private medical schools in India. Are we on the right track? Journal of Med Teach, 33(9), 759-761.
Bakadorova, O., & Raufelder, D. (2017). The interplay of students’ school engagement, school self-concept and motivational relations during adolescence. Frontiers in psychology, 8 (20), 1- 12.
Baloch, M. A., Meng, F., Xu, Z., Cepeda-Carrion, I., & Bari, M. W. (2017). Dark triad, perceptions of organizational politics and counterproductive work behaviors: The moderating effect of political skills. Frontiers in psychology, 8, 1972.
Baran, L., & Jonason, P. K. (2020). Academic dishonesty among university students: The roles of the psychopathy, motivation, and self-efficacy. PLoS One. 31,15(8): e0238141. doi: 10.1371/journal.pone.0238141.
Bas, D. L., & Larsen, R. J. (2020). Personality Psychology: Domains of Knowledge About Human Nature, McGraw-Hill Education.
Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factoraial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1), 55-86.
Cedeno, L. A., Elias, M. J., Kelly, S., & Chu, B. C. (2010). School Violence, adjustment, and the influence of hope on low-income, African American youth. American Journal of Orthopsychiatry, 80, 213-226.
Chen, Y. H., & Thompson, M. S. (2004). Confirmatory Factor Analysis of a School Self-Concept Inventory. Paper presented at theAnnual Conference of Arizona Educational Research Organization. Retrieved June 5, 2019 from http://www. eric.ed.gov/? id=ED490658.
Chirikov, I., Shmeleva, E., & Loyalka, P. (2019). The role of faculty in reducing academic dishonesty among engineering students. Studies in Higher Education, 44(11), 1-17.
Crede, M. & Niehorster, S. (2009). Individual differences influences on self-focused and other-focused counterproductive student behaviors. Personality and Individual Differences, 47(7), 769-776.
Cuadrado, D., Salgado, J. F., & Moscoso, S. (2020). Personality, Intelligence, and Counterproductive Academic Behaviors: A Meta-Analysis. Journal of Personality and Social Psychology. Advance online publication.
Cuadrado, D., Salgado, J. F., & Moscoso, S. (2020). Individual differences and counterproductive academic behaviors in high school. PLOS ONE, 15(9), e0238892.
Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, self-efficacy, optimism, and academic achievement: Distinguishing constructs and levels of specificity in predicting college grade-point average. Learning and Individual Differences, 37(3), 210-216.
Gilham, L., & Leonthal, B. (2018). The Relationship between School Affect and Self-Concept with Guiding the Job Path: A Study among Female Students. Quarterly Journal of Academic Achievement, 14(3), 620-600.
Hendy, N. T., & Montargot, N. (2019). Understanding academic dishonesty among business school students in France using the theory of planned behavior. The International Journal of Management Education, 17, 85-93.
Hicks, R. E., & Yao, F. M. (2015). Psychological capital as mediator between adaptive perfectionism and academic procrastination. GSTF Journal of Psychology, 2(1), 3440.
Kline, R. B. (2005). Methodology in the social sciences. Principles and practice of structural equation modeling (2nd Ed.). New York, NY, US: Guilford Press.
Marques, S. C., Lopez, S. J., Fontaine, A. M., Coimbra, S., & Mitchell, J. (2015). How much hope is enough? Levels of hope and students' psychological and school functioning. Psychology in the Schools, 52, 325-334.
Murdock, T. B., Miller, A., & Kohlhardt, J. (2004). Effects of classroom context variables on high school students' judgments of the acceptability and Likelihood of cheating. Journal of Educational Psychology, 96(4), 141-169.
Olafson, L., Schraw, G., Nedelson, L., Nedelson, S., & Kehrwald, N. (2013). Exploring the judgment–action gap: College students and academic dishonesty. Ethics & Behavior, 23(2), 148-162.
Pekrun, R. (2006). The control– value theory of achievement emotions: Assumptions corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315–341.
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315-341.
Pekrun, R., & Linnenbrink-Garcia, L. (Eds.). (2014). Educational psychology handbook series. International handbook of emotions in education. New York: Routledge/Taylor & Francis Group. Pekrun, R., & Stephens, E. J. (2010). Achievement emotions: A control-value approach. Social Personality Compass, 4(4), 225-238.
Perry, R. P., & Pekrun, R. (2014). Control-value theory of achievement emotions. In R. Pekrun & L. Linnenbrink-Garcia (Eds.), International handbook of emotions in education (pp. 120-141). New York: Taylor & Francis.
Qingfu, S., Tao, L., Tao, Y., & Yanana, S. (2017). The research on the relationship between the self-concept and the personality traits. Journal of Sport Psychology. 26(3), 141-146.
Rimkus, L. K. (2012). A new measure of counterproductive student behavior. M.A. Thesis. The Faculty of the Department of Psychology, East Carolina University.
Robinson, V. M. J., & Kuin, L. M. (1999). The explanation of practice: Why Chinese students copy assignments. Qualitative Studies in Education, 12, 193–210.
Schwager, I. T. L., Hulshegar, U. R., Lang, J. W. B, Klieger, D. M., Bridgeman, B., & Wendler, C. (2014). Supervisor rating of student's academic potential as predictors of citizenship and counterproductive behavior. Learning and Individual Differences, 35, 65-69.
Schwager, I. T. L., Hulshegar, U. R., Lang, J. W. B, Klieger, D. M., Bridgeman, B., & Wendler, C. (2014). Supervisor rating of student's academic potential as predictors of citizenship and counterproductive behavior. Learning and Individual Differences, 35, 65-69.
Williams, M. W., & Williams, M. N. (2012). Academic Dishonesty, Self-Control, and General Criminality: A Prospective and Retrospective Study of Academic Dishonesty in a New Zealand University. Journal of Ethics & Behavior, 22(2), 89-112.
Winrow, A. R., Reitmaier-Koehler, A., & Winrow, B. P. (2015). Social desirability bias in relation to academic cheating behaviors of nursing students. Journal of Nursing Education and Practice, 5(8), 121-134.