اثربخشی آموزش گروهی پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواسی- اجباری و اضطراب فراگیر دانشآموزان
محورهای موضوعی : روانشناسی بالینی و آسیب شناسی روانی
فهیمه رسولی مرادی
1
,
نرگس پورطالب
2
*
,
هادی اسمخانی اکبری نژاد
3
1 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، موسسه آموزش عالی رشدیه تبریز، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه آموزش روانشناسی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، موسسه آموزش عالی نبی اکرم (ص)
کلید واژه: آموزش پذیرش و تعهد, وسواس فکری- عملی, اضطراب فراگیر, دانش آموزان,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش گروهی پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواسی- اجباری و اضطراب فراگیر دانشآموزان دختر بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌‌آزمون- پس‌‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر 14 تا 16 ساله مدارس دولتی شهر تبریز در سال تحصیلی 1401-1402 بود. نمونه آماری شامل 30 دانش‌‌آموز دختر دارای نشانگان وسواسی- اجباری و اضطراب فراگیر بودند که توسط مشاور مدرسه معرفی شده و با روش نمونه‌‌گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرارگرفتند. هر دو گروه در دو مرحله پیش‌‌آزمون و پس‌‌آزمون با مقیاس وسواسی- اجباری ییل براون و مقیاس فرم کوتاه اختلال اضطراب فراگیر اشپیتز و همکاران، مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش به‌‌مدت 10 جلسه 90 دقیقه‌‌ای، یک روز در هفته، برنامه آموزش پذیرش و تعهد را دریافت کردند. داده‌‌های حاصل از پژوهش ازطریق تجزیه و تحلیل کوواریانس چند‌‌متغیره مورد بررسی قرارگرفت. سطح معناداری در کلیه آزمون‌‌ها 05/0 در نظر گرفته شد. یافته‌‌ها نشان داد، در هر دو متغیر وسواسی- اجباری (001/0) و اضطراب فراگیر (001/0) تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و کنترل وجود دارد (001/0p<). با توجه به نتایج به‌‌دست آمده در این پژوهش، آموزش پذیرش و تعهد تا حد زیادی می‌‌تواند مشکلات وسواس و اضطراب دانشآموزان را کاهش دهد.
The purpose of this research was to determine the Effectiveness of Teaching Acceptance and Commitment on Obsessive Compulsive Disorder and Generalized Anxiety of Students. The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group. The statistical population in this research included all female students aged 14 to 16 years of Devati schools in Tabriz city in the academic year 1401-1402. The statistical sample consisted of 30 female students with obsessive-compulsive and generalized anxiety symptoms who were introduced by the school counselor and were selected by non-random sampling method and randomly placed in two experimental and control groups. Both groups were tested in the pre-test and post-test stages with Yale Brown's obsessive-compulsive questionnaire (1986), (CY-BOCS) and the short-form scale of generalized anxiety disorder by Spitz et al. (2006), (GAD-7). were evaluated. The experimental group received the acceptance and commitment training program for 10 sessions of 90 minutes, one day a week. The data obtained from the research were analyzed by multivariate analysis of covariance. The significance level was considered 0/05 in all tests. The findings showed that there was a significant difference between the experimental and control groups in both obsessive-compulsive and pervasive anxiety variables. According to the results obtained in this research, teaching acceptance and commitment can greatly reduce the problems of obsession and anxiety of students.
اصلی آزاد، مسلم؛ منشئی، غلامرضا؛ و قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجانی و تحمل ابهام دانش آموزان مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی. فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، 9(36): 33-53.
باقری¬شیخانگفشه، فرزین؛ سعیدی، مریم؛ صوایی¬نیری، وحید؛ نخستین¬آصف، زهرا؛ و بوربور، زینب. (1402). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر دشواری در تنظیم هیجان و انعطاف¬پذیری شناختی بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری. مجله روانشناسی، 26(1): 28-37.
توبين، رنی. مارگارت؛ و هاوس، آلوین. (1399). راهنماي تشخيص اختلالات رواني كودكان و نوجوانان، مسائل كاربردي و عملي در تشخيص. چاپ دوم. (ترجمه علي علي پور). تهران: انتشارات روانسنجي.
تورل، شری؛ بل، ماری؛ و ویلسون، کلی. (1401). ACT برای توجوانان. چاپ دوم. (ترجمه زهرا زنجانی و الهام آقایی). تهران: انتشارات ارجمند.
توهیگ، مایکل؛ لوین، مایکل؛ و اونگ، کلاریسا. (1401). آموزش گام¬به¬گام ACT، کتاب فراتشخیصی برای یادگیری درمان پذیرش و تعهد. چاپ اول. (ترجمه عباس عبداللهی، آرزو ضاربی و شعبانعلی شعبان¬زاده) تهران: ارجمند.
حاجی¬اقراری، لعیا؛ اسدی، فاطمه؛ جوازی، ثمینا؛ و عاطف¬وحید، طناز. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر بازداری رفتاری و اجتناب شناختی رفتاری زنان دارای اختلال اضطراب فراگیر. پژوهش پرستاری، 13(6 )، 31-38.
دمهری، فرنگیس؛ سعید منش، محسن؛ و جلا، نرگس (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نشخوار فکری و بهزیستی روانشناختی نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجله مطالعات ناتوانی، 25(8).
سیف، علی اکبر. (1395). معرفی درمان¬های رفتاری و شناختی نسل¬های اول و دوم و سوم، با تاکید بر درمان وابسته به پذیرش و تعهد (اکت). چاپ اول. تهران: دیدار.
شفیعی، معصومه؛ رضایی، فاطمه؛ و صادقی، مسعود. (1400). تدوین مدل اجتناب متضاد در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجله روانشناسی، 25(1): 98-117.
صدیق، فیروزه؛ حقایق، سید عباس؛ موسوی، اسماعیل؛ و فرهادی، هادی. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حافظه فعال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی. فصلنامه روانشناسی تحلیلی- شناختی، 12(47): 53-64.
طاهری سده، فهیم؛ شیبانی نوقابی، ابوالفضل؛ و نقاش، آرمین. (1401). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب و خودکنترلی (مطالعه موردی، دانش¬آموزان مقطع متوسطه اول منطقه لنجان). فصلنامه ایده¬های نوین روانشناسی، 12(16): 1-18.
کریمی، سارا؛ آقامیرمحمدعلی، زهرا؛ ابوبکری ماکویی، سهیلا؛ وحیدی فر، محبوبه؛ حبیبی، مرضیه؛ و عموخلیلی، مرجان. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نارسایی هیجانی و اجتناب شناختی دانش آموزان با اختلال اضطراب فراگیر. مجله مطالعات روانشناختی، 16(4): 109-126.
کشاورز، ندا؛ هاشمی نصرت آبادی، تورج؛ بیرامی، منصور؛ علیلو، مجید محمود؛ و بخشی پور رودسری، عباس. (1400). بررسی اثربخشی درمان مواجهه با نگرانی مبتنی بر واقعیت مجازی در کاهش نشانه های اختلال اضطراب فراگیر. مجله رویش روانشناسی، 10(1): 121-132.
گلستانی فرد، اعظم؛ و رضایی¬دهنوی، صدیقه. (1397). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب اجتماعی دانش آموزان دختر شهر کاشان. مجله مطالعات ناتوانی، 15(8).
محمدی، اعظم؛ رضایی، علی؛ و ایطدی، فاطمه. (1401). اثربخشی شناخت¬درمانی مبتنی بر ذهن¬آگاهی بر مدیریت استرس و مهارت¬های حل مسئله مادران دارای کودکان کم¬توان ذهنی. مجله روانشناسی، 26(4): 396-405.
نجفی فرد، طاهره؛ غلامی، مرضیه؛ و محمدی، اطهر. (1397). اختلال وسواس فکری-عملی در نوجوانان. مجله تعلیم و تربیت استثنایی، 18(4): 65-72. والتز، توماس. جی؛ و هیز، استیون. سی. (1394). درمان وابسته به پذبرش و تعهد. چاپ اول. (ترجمه علی¬اکبر سیف). تهران: دیدار.
یارویسی، فهیمه؛ میهن¬دوست، زینب؛ و مامی، شهرام. (1400). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مولفه های روانشناختی (استرس، اضطراب، افسردگی) و سبک های حل مسئله در دانش آموزان دوره متوسطه اول شهرستان سنندج. مجله راهبردهای آموزش در علوم پژشکی، 14(1)، 12-22.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). American Psychiatric pub
. Coto-Lesmes, R., Fernández-Rodríguez, C., & González-Fernández, S. (2020). Acceptance and Commitment Therapy in group format for anxiety and depression. A systematic review. Journal of affective disorders, 263, 107-120. https://doi.org/10.1016/j.jad.2019.11.154
Eilenberg, T., Hoffmann, D., Jensen, J. S., & Frostholm, L. (2017). Intervening variables in group-based acceptance & commitment therapy for severe health anxiety. Behaviour research and therapy, 92, 24-31. https://doi.org/10.1016/j.brat.2017.01.009
Hayes, Steven. C. (2004). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy, 35(4), 639–665. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80013-3
Lee, S. W., Choi, M., & Lee, S. J. (2023). A randomized controlled trial of group-based acceptance and commitment therapy for obsessive-compulsive disorder. Journal of Contextual Behavioral Science, 27, 45-53. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2022.11.009
Petersen, J., Ona, P. Z., Blythe, M., Möller, C. M., & Twohig, M. (2022). Intensive outpatient acceptance and commitment therapy with exposure and response prevention for adolescents. Journal of Contextual Behavioral Science, 23, 75-84. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2021.12.004
Philip, J., & Cherian, V. (2021). Acceptance and commitment therapy in the treatment of Obsessive-Compulsive Disorder: A systematic review. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 28, 100603. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2020.100603
Pretzmann, L., Christensen, S. H., Christensen, A. B., Uhre, C. F., Uhre, V., Thoustrup, C. L., ... & Pagsberg, A. K. (2023). Adverse events in cognitive behavioral therapy and relaxation training for children and adolescents with obsessive-compulsive disorder: A mixed methods study and analysis plan for the TECTO trial. Contemporary Clinical Trials Communications, 34, 101173. https://doi.org/10.1016/j.conctc.2023.101173
Ruiz, F. J., Luciano, C., Flórez, C. L., Suárez-Falcón, J. C., & Cardona-Betancourt, V. (2020). A multiple-baseline evaluation of acceptance and commitment therapy focused on repetitive negative thinking for comorbid generalized anxiety disorder and depression. Frontiers in psychology, 11, 356. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00356
Twohig, M. P., Abramowitz, J. S., Smith, B. M., Fabricant, L. E., Jacoby, R. J., Morrison, K. L., ... & Ledermann, T. (2018). Adding acceptance and commitment therapy to exposure and response prevention for obsessive-compulsive disorder: A randomized controlled trial. Behaviour research and therapy, 108, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.brat.2018.06.005