بررسی نقش واسطه‌ای عزت‌نفس سازمان‌محور در تأثیر وظیفه‌شناسی و توافق‌جویی بر عملکرد وظیفه‌ای و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان شرکت ملی حفاری ایران
محورهای موضوعی : روانشناسیمحمدباقر کجباف 1 , سیما پری زاده 2 , سحر سوادکوهی 3 * , صبا قیصری 4
1 - گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - گروه روانشناسی صنعتی و سازمانی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
4 - گروه روانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: عزت‌نفس سازمان‌محور, وظیفه‌شناسی, توافق‌جویی, عملکرد وظیفه‌ای, رفتار شهروندی, کارکنان, شرکت ملی حفاری ایران.,
چکیده مقاله :
هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین نقش واسطه‌ای عزت‌نفس سازمان‌محور در تأثیر وظیفه‌شناسی و توافق‌جویی بر عملکرد وظیفه‌ای و رفتار شهروندی سازمانی بود. نمونه‌ی پژوهش، 234 نفر از کارکنان شرکت ملی حفاری ایران بود که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. در این پژوهش، از پرسشنامه‌های استانداردی هم‌چون ویژگی‌های شخصیتی (NEO)، عملکرد شغلی، رفتار شهروندی سازمانی و عزت‌نفس سازمان‌محور و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل‌مسیر استفاده شد. آزمون الگوی پژوهش نشان‌دهنده برازندگی خوب الگو بود. بررسی تأثیرات مستقیم نشان داد که وظیفه‌شناسی و توافق‌جویی تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد وظیفه‌ای، رفتار شهروندی سازمانی و عزت‌نفس سازمان‌محور دارند و عزت‌نفس سازمان‌محور تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد وظیفه‌ای و رفتار شهروندی سازمانی دارد. هم‌چنین، آزمون تأثیرات غیرمستقیم نیز نشان داد که عزت‌نفس سازمان‌محور نقش واسطه‌ای در تأثیر وظیفه‌شناسی و توافق‌جویی بر عملکرد وظیفه‌ای و رفتار شهروندی سازمانی دارد. بر این اساس با درنظرگرفتن متغیرهایی هم‌چون وظیفه‌شناسی، توافق‌جویی و افزایش عزت‌نفس سازمان‌محور می‌توان میزان عملکرد وظیفه‌ای و رفتارهای شهروندی سازمانی را ارتقاء داد.
The aim of this study was to, investigated the mediating role of organization-based self-esteem in the effect of conscientiousness & agreeableness on task performance and organizational citizenship behavior. The sample of study was 234 employees of the National Iranian Drilling Company who were selected using stratified random sampling. In this study, was used standard questionnaires such as personality characteristics (NEO), job performance, organizational citizenship behavior, & organization-based self-esteem, & for analyzing data, was used Path Analysis Method. The research model test showed the good fitted of the model. Examination of the direct effects indicated that conscientiousness & agreeableness have a significant & positive effect on task performance, organizational citizenship behavior, & organization-based self-esteem, & organization-based self-esteem has a significant & positive effect on task performance, & organizational citizenship behavior. Also, the indirect effects test showed that organization-based self-esteem has mediating role in the effect of conscientiousness & agreeableness on task performance & organizational citizenship behavior. Accordingly, with regard to variables such as conscientiousness, agreeableness & increase of organization-based self-esteem, the rate of task performance, & employees’ organizational citizenship behavior could be increased.
باقری، حدیث؛ رزمجویی، دامون؛ ساعی، الهام. (1397). رابطه‌ی هوش هیجانی و خودکارآمدی مبتنی بر عملکرد شغلی کارکنان. مجله روانشناسی، 22 (1)، 50- 66.
پری‌زاده، سیما؛ بشلیده، کیومرث. (1398). رابطه‌ی توانمندسازی ساختاری و رفتار شهروندی‌سازمانی: با نقش میانجی فرسودگی شغلی. مجله روانشناسی، 23 (4)، 407- 423.
پری‌زاده، سیما؛ سماواتیان، حسین؛ نوری، ابوالقاسم؛ بوستانی، الهام. (1397). آسیب‌شناسی رفتارهای ناایمن و بررسی ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های شخصیتی و کانون کنترل در کارکنان پروژه‌های اجرایی شرکت گاز استان خوزستان. مجله‌ی ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها، 6 (3)، 99-112.
رئیسی، عباس؛ پوراعتمادی، مسعود؛ جعفریان، هادی. (1392). بررسی رابطه بین عزت‌نفس و رفتار شهروندی‌سازمانی (مطالعه موردی کارکنان فرماندهی انتظامی استان بوشهر). فصلنامه علمی‌تخصصی دانش انتظامی بوشهر، 1392 (15)، 49-67.
سوادکوهی، سحر؛ زغیبی قناد، سیمین؛ حسین‌پور، مریم؛ عالی‌پور بیرگانی، سیروس. (1395). رابطه عزت‌نفس سازمان‌محور و تطابق شخص-شغل با رضایت شغلی. مجله مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی، 3 (1)، 93-104.
سیدموسوی، مطهره؛ فرخ سرشت، بهزاد؛ بزرگی، فرشاد. (1397). رابطه ویژگی‌های شخصیتی با رفتار شهروندی‌سازمانی (موردمطالعه: شرکت کارآفرینی توسعه منابع آب و نیرو تهران). اولین همایش ملی کارآفرینی.
صادقیان، فاطمه؛ عابدی، محمدرضا؛ باغبان، ایران. (1388). بررسی رابطه بین عزت‌نفس سازمانی با بازخورد سازمانی و سازگاری شغلی و انواع تیپ‌های شخصیتی. مجله پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی، 4 (2)، 49-66.
فرجی، بهیه؛ احمدی، فریدون. (1390). تأثیر ویژگی‌های شخصیتی افراد در توسعه‌ی رفتار شهروندی‌سازمانی مطالعه موردی اعضای تعاونی‌های فعال بخش صنعت شهرستان سنندج. فصلنامه تعاون و کشاورزی، 22(8)، 17-37.
فرقاني طرقي، ام‌البنین؛ جوانبخت، مریم؛ بياضي، محمدحسین؛ صاحبي، علی؛ وحيدي، شعیب؛ دروگر، خدیجه. (1391). مقايسه اثربخشي آموزش گروهي شناختي‌رفتاري و واقعيت‌درماني بر عزت‌نفس دانش‌آموزان دبيرستاني. اصول بهداشت رواني، 14 (2)، 172-180.
معمارباشی اول، مژگان؛ صبری‌نظرزاده، راشین؛ عبدخدائی، محمد سعید. (1391). رابطه احساس انسجام و عزت‌نفس با عملکرد شغلی. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 4 (12)، 66- 78.
هاشمی، اسماعیل. (1390). نقش ویژگی‌های شخصیتی در پیش‌بینی عملکرد شغلی افسران پلیس. دست‌آوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روانشناسی)، 18 (1)، 153-168.
Amirazodi, F. & Amirazodi, M. (2011). Personality traits and self-esteem. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 29, 713-716.
Barceló, J. (2017). The association between agreeableness, extraversion, and support for secessionist movements: Evidence from a large survey of more than 33,000 respondents in Catalonia. Personality and Individual Differences, 107 (2017(, 102- 107.
Benetti, C. & Kambouropoulos, N. (2006). Affect-regulated indirect effects of trait anxityand trait resilience on self-esteem. Personality and Individual Differences, 41, 341-352.
Fox, S., Spector, PE. & Miles, D. (2001). Counterproductive work behavior (CWB) in response to job stressors and organizational justice: some mediator and moderator tests for autonomy and emotions. Journal of Vocational Behavior, 59, 291-309.
Gardner, D.G., Dyne, L.V., & Pierce, J.L. (2004). The effects of pay level on organization based self-esteem and performance: A field study. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 307-322.
Ghosh, R., Reio, J., & Haynes, R.K. (2012). Mentoring and organizational citizenship behavior: Estimating the mediating effects of organization-based self-esteem and affective commitment. Human Resource Development Quarterly, 23 (1), 41- 63.
Hassan, Sh., Akhtar, N., & Kucuk Yılmaz, A. (2016). Impact of the Conscientiousness as Personality Trait on both Job and Organizational Performance. Journal of Managerial Sciences, X (1), 27-41.
Judge, T. A. & Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits-self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability-with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92.
Lado, M. & Alonso, P. (2017). The Five-Factor model and job performance in low complexity jobs: A quantitative synthesisEl modelo de Cinco Factores y el desempeño en el trabajo en puestos de poca complejidad: una síntesis cuantitativa. Revista de Psicología del Trabajo y de las Organizaciones, 33 (3), 175-182.
Lv, A., Shen, X., Cao, Y., & su Y. (2012). Conscientiousness and Organizational Citizenship Behavior: The Mediating Role of Organizational Justice. Social Behavior and Personality an International Journal, 40(8), 1293-1300.
Ming Tan, V., Quoquab, F., Ahmad, FSh., & Mohammad, J. (2016). Effect of self-esteem on customer citizenship behaviors among international university Branch Campus students. International Review of Management and Marketing, 6(3), 467-475.
Mosalaei, H., Nikbakhsh, R., & Tojari, F. (2014). The relationship between personality traits and organizational citizenshipbehavior on athletes. Bull. Env. Pharmacol. Life Sci, 3, 11-15.
Muchincky, P. (2000). Psychology to work: an introduction to industrial and organizational psychology, Wadsworth.
Neustadt, E., Chamorro-Premuzic, T., & Furnham, A. (2006). The relationship between personality traits, self-esteem, & attachment at work. Journal of Individual Differences, 27, 208-217.
Organ, D W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.
Pierce, J., Gardner, D., Cummings, L., & Dunham, R. (1989). Organizational based self- esteem: construct, definition, measurement and validitation. Academy of Management Journal, 32, 622- 645.
Podsakoff, P., MacKenzie, S., Morrman, R., & Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on follower’s trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behavior. Leadership quarterly, 1(2), 107-142.
Pourkiani, M. & Askaripoor, M. (2015). Organization-Based Self-Esteem and Organizational Citizenship Behavior in Banking Sector of Iran. Organization-Based Self-Esteem and Organizational Citizenship Behavior in Banking Sector of Iran. Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 5 (2), 282-293.
Rotundo, M. & Sackett, P. (2002). The relative importance of task, citizenship, and counterproductive performance to global ratings of job performance: a policy capturing_approach. Journal of Applied Psychology, 87, 66-80.
Tao, D., Zhang, R., & Qu, X. (2017). The role of personality traits and driving experience in self-reportedrisky driving behaviors and accident risk among Chinese drivers. Accident Analysis and Prevention, 99 (2017), 228- 235.
Varanarasama, E., Singh, A., & Nalla Muthu, K. (2019). The Relationship between Personality and Self-Esteem towards University Students in Malaysia. Proceedings of the 4th ASEAN Conference on Psychology, Counselling, and Humanities (ACPCH 2018).
Van Dyne, L., Vandewalle, D., Kostova, T., Latham, M., & Cummings, L. (2000). Collectivism, Propensity to Trust and Self-Esteem as Predictors of Organizational Citizenship in a Non-Work Setting. Journal of Organizational Behavior, 21 (1), 3-23.
Wahyu ariani, D. (2012). Linking the Self-Esteem to Organizational Citizenship Behavior. Business and Management Research, 1 (2), 26.
Williams, L. & Anderson, S. (1991). Job Satisfaction and Organizational Commitment as Predictors of Organizational Citizenship and In-Role Behaviors. Journal of Management, 17 (3), 601-617.