اثربخشی شناختدرمانی مبتنی برذهن‌آگاهی برمدیریت استرس و مهارت‌های حل مسئله مادران دارای کودکان کم‌توان ذهنی
محورهای موضوعی : روانشناسیاعظم محمدی 1 , علی رضائی 2 * , فاطمه ایزدی 3
1 - گروه روانشناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، اصفهان، ا یران.
2 - گروه روانشناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، اصفهان، ا یران.
3 - گروه روانشناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، اصفهان، ا یران.
کلید واژه: شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی, مدیریت استرس, مهارت های حل مسئله, کم توان ذهنی.,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش تعیین اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی بر مدیریت استرس و مهارت‌های حل مسئله مادران دار ای کودکان کم‌توان ذهنی 7 تا 12 سال در شهرستان نجف‌آباد بود. طرح پژوهش ازنوع نیمه آزمایشی و به صورت پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. دراین پژوهش ازروش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. بدین منظور ازبین جامعه آماری این پژوهش که کلیه مادران دارای کودک کم توان ذهنی مشغول به تحصیل در مدرسه ی استثنایی شهید ساربان2 شهرستان نجف آباد در سال 1398-1399بودند، براساس معیارهای ورود وخروج ازپژوهش، تعداد 30 نفر انتخاب و به طور تصادفی در دوگروه آزمایش وکنترل جایگزین شدند. ابزار های مورد استفاده در پژوهش حاضر عبارت بودند از: پرسشنامه ی استاندارد مقياس راهكارهاي مديريت استرس كوبين و همكاران (۱۹۹۰)، پرسشنامه حل مسئله هپنروپترسون (1982). ﺑﻌﺪ از اﻋﻤﺎل ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ بر گروه آزمایش، ﻫﺮ دو ﮔﺮوه ﻣﺠﺪدًا ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آزﻣﻮنﻫﺎ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار گرفتند؛ نتایج به وسیله نرم افزار spssو روش تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افزایش مدیریت استرس و افزایش مهارت های حل مسئله مادران در گروه آزمایش در مرحله پس آزمون تاثیر گذار بوده است و تغییرات گروه آزمایش درمقایسه باگروه کنترل ازنظر آماري معنادارهستند .(P<0/05) هم چنین درمان برمولفه های مدیریت استرس ازجمله ایجادخوش بینی، مدیریت زمان ، فعالیت تفریحی و بدن رادرحالت استراحت قراردادن معنادار بوده است. درمهارت های حل مسئله درمولفه های سبک گرایش- اجتناب وکنترل شخصی معنادار بوده است.
The aim of this study was to investigate the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on stress management and problem solving skills of mothers with mentally Disabilities children aged 7 to 12 years in Najafabad. The research design was quasi-experimental and pre-test post-test with the control group. In this study, purposive sampling method was used. For this purpose, from the statistical population of this study that all mothers with mentally Disabilities children were studying in the exceptional school of Shahid Sarban 2 in Najafabad in 2016-2017, based on the inclusion and exit criteria, 30 people were selected and randomly divided into two experimental groups. And controls were replaced. The instruments used in the present study were: Standard Questionnaire of Stress Management Strategies Scale Cobain et al. (1990), Hepnopperson Problem Solving Questionnaire (1982). After applying the independent variable on the experiment group, both groups were tested again by the tests; The results were analyzed by SPSS software and analysis of covariance. The results showed that mindfulness-based cognitive therapy had an effect on increasing stress management and increasing mothers' problem-solving skills in the experimental group in the post-test phase and the changes in the experimental group were statistically significant compared to the control group (P <0.05). Treatment of stress management components such as optimism, time management, recreational activity, and relaxation has also been significant. In problem-solving skills, it has been significant in the components of tendency-avoidance and personal control style.
اربابی، ف؛ سراوانی، ش؛ زینلی پور، م؛ سنجانی، ا (1401). اثر بخشی ذهنآگاهی مبتنی بر شناخت درمانی بر بهزیستی روانشناختی، کیفیت زندگی و تاب‌‌آوری در زوجین با تعارض زناشویی. مجله روانشناسی، 2 (26)، 149-140
ادیبی، ش، سپهوندی، م، غلامرضایی، س (1395). مقایسهاثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی(MBCT) ودرمان شناختیـ رفتاری (CBT) برافسردگی و اضطراب مادران کودکان اختلال طیف اوتیسم در شهر اصفهان. دستاوردهای روان شناختی (علوم تربیتی و روانشناسی)، 25 (1)، 146-129
آقابابایی، س؛ تقوی، م. (1398). اثربخشي آموزش شناخت درماني مبتني بر ذهن آگاهي بر بهزيستي روان شناختي مادران کودکان اوتيسم و علائم کودکان. روان شناس و روان پزشکی شناخت، 6(6)، 88-100.
اکبری، محمد سعید (1392). بررسی رابطه بین عوامل استرس¬زا و راهکارهای مدیریت استرس در بین مدیران مدارس متوسطه شهرستان ماهشهر. دانشگاه شیراز.
دیناری، ندا (1394). اثربخشی شناختدرمانی مبتنی بر ذهنآگاهی (MBCT) بر کاهش علائم افسردگی مادران کودکان سندرم داون. کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم رفتاری و اجتماعی
ایران پناه، ج، شریفی درآمدی، پ، اسدزاده، د. (1395). اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهنآگاهی بر وسواس فکری - عملی مادران کودکان عقب مانده ذهنی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
به پژوه، ا؛ غلامعلی لواسانی، م؛ پازکی، س (1396). اثر بخشی برنامه اموزشی پذیرش و تعهد بر پذیرش کودکان اتیستیک توسط مادران. مجله روان شناسی ، 21 (4)، 397-384
تازیکی، ط؛ مومنی، خ؛ کرمی، ج؛ افروز، غ (1401). الگوی ساختاری بهزیستی روانشناختی مادران دانش اموزان کم‌توان ذهنی بر اساس ویژگی های فرزندشان با میانجی گری ذهنآگاهی . مجله روان شناسی، 2(26)، 129-120
رباط جزئی، ع؛ غفوری، ا. (1387). تأثیر آموزش مهارت های زندگی درشادکامی مادران کم‌توان ذهنی، روان شناسی افراد استثنایی، (13)، 130-118
کارگر، م؛ اصغری ابراهیم آبادی، م. ج (1394). مقایسه سبک حل مسئله وسازگاری زناشویی درمادران کودک استثنایی و عادی. مجله تعلیم وتربیت استثنایی، 15 (2)، 44-37
میکائیلی، ن، گنجی، م، طالبی جویباری، م. (1391). مقایسه تاب آوری،رضایت زناشویی وسلامت روان درکودکان دارای ناتوانی یادگیری وعادی. مجله ناتوانیهای یادگیری، 2 (1)، 137-120
موحدی، محمد؛ محمدخانی، شهرام،حسنی، جعفر؛ و مقدسین، مریم (1397). رابطه راهبردهای مقابله ای با بهزیستی روانشناختی زنان مبتلا به سرطان سینه. مجله علمی پژوهشی یافته. 4(02)، 50-40
میکائیلی، ن، گنجی، م، طالبی جویباری، م. (1391). مقایسه تاب آوری وسلامت روان درکودکان دارای ناتوانی یادگیری وعادی،. مجله ناتوانی های یادگیری، 1(2)، 120-137.
نورعلی همت؛ حاجی یخچالی، علیرضا؛ شهنی ییلاق، منیجه و مکتبی، غلامحسین (1397). تأثیر آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان بر سازگاری، بهزیستی مدرسه و تنظیم هیجان در دانش آموزان پسر مدارس استعدادهای درخشان. مجله دست آوردهای روانشناختی، 2 (52)، 91-110.
Akpan-Idiok , P & Ackley, A (2020). Influence of Family Background on Social Adjustment of Adolescent Students of Southern Senatorial District of Cross River State, Nigeria. International Journal of Humanities Social Sciences and Education (IJHSSE). 5(8): 227-243
Burgdorf, V., Szabo, M., & Abbott, M. (2019). The Effect of Mindfulness Interventions for Parents on Parenting Stress and Youth Psychological Outcomes. A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Psychol, 10.
Borden, L. A., Schultz, T. R., Herman, K. C., & Books, C. M. (2010). The incredible years parent training program: Promoting resilience through evidence- based prevention groups. Group Dynamics;Theory Research & Practice, 14(3), 230-241.
Benita, M., Benish-Weisman, M., Mats, L & Torres, C. (2020). Integrative and suppressive emotion regulation differentially predict well-being through basic need satisfaction and frustration: A test of three countries. Motivation and Emotion, 44(1), 67-81.
Carlson, L. (2022). Mindfulness-based interventions for coping with cancer. Ann N Y Acad Sci. 2022 Jun;1373(1):5-12.
Carighead, W. (2003). Behavioral & Cognitive Behavioral psychotherapy in: G.Stricker & T.A. Widiger (Vol.Eds.)& I.B. Weiner (Editor in chief. Handbook of psychology, clinical psychology ,NJ: Job Wiley & sons.
Extremera, N., Sanchez-Alvarez, N., & Rey, L. (2020). Pathways between Ability Emotional intelligence and Subjective well-being: Bridging links through cognitive emotion regulation strategies. Sustainability , 12(5), 2111.
Huver, R., Otten, R., Vries, H., & Engels, R. (2010). Personality and parenting style in parents of adolescents. Journal Adolescents, 33(3), 359-402.
Lee, J., Lee, Y,. &, Chang, Y.(2022). Mindfulness Stress Management for Female Cancer Survivors Facing the Uncertainty of Disease Progression: A Randomized Controlled Study. Int J Environ Res Public Health. 2022 Apr 8;19(8):4497.
Lindo E. J, Kliemann K. R, Combes B. H, et al. (2016).Managing stress levels of parents of children with developmental disabilities: a meta-analytic review of interventions. Fam Relat.; 65:207–224.
Mcconkey, R., Truesdale, K., Chang, M., Jarrah, S., & Shukiri, R. (2008). The impact on mothers of bringing up a child with intellectual disabilities. A cross-cultural study. Journal Nursing Study, 45(1), 65-74.
Morgan, N., Ransford, G., Morgan, L., Driban, J., & Wang, C. (2013). Mindfulness is associated with psychological symptoms, self-efficacy ,and quality of life among patients with symptomatic knee osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage, 21, 257-258.
Osborn,R. Roberts ,L & Kneebone. I. (2019) Barriers to accessing mental health treatment for parents of children with intellectual disabilities: a preliminary study, Disabil Rehabil. 42 (16), 2311-2317.
Plant, K., & Sanders, M. (2007). Predictors caregiver stress in families of preschool –aged children with developmental disabilities. Journal of Intellectual Disabilities Research , 109-124.
Williams, M., & Penman, D. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy for severe health anxiety (hypochondiasis): An interpretative phenomenological analysis of patients` experiences. British Journal of Clinical Psychology, 50(3), 379-397.