اثر بخشی برنامه ترکیبی آموزش مدیریت والدین و فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس والدگری، رابطه والد–کودک و مشکلات برونی سازی شده کودک
محورهای موضوعی : روانشناسی خانواده
فرزانه کوثری
1
(گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی مهدیشهر، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.)
پرویز صباحی
2
(گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی مهدیشهر، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.)
شاهرخ مکوند حسینی
3
(گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی مهدیشهر، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.)
کلید واژه: آموزش مدیریت والدین, فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد, استرس والدگری, رابطه والد و کودک,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامه ترکیبی آموزش مدیریت والدین و فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس والدگری، رابطه والد-کودک و مشکلات برونیسازیشده کودک انجام شد. پژوهش از نوع نیمه آزمایشی در قالب طرح پیشآزمون پسآزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری سه ماهه بود. جامعه پژوهش مادران کودکان 4 تا 9 ساله شهر سمنان در سال 1400 بودند. 24 مادر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به تصادف به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش 8 جلسه دو ساعته مداخله را دریافت کرد و گروه کنترل در لیست انتظار قرار داشت. ابزار پژوهش شاخص استرس والدگری آبدین، مقیاس رابطه والد-کودک پیانتا و پرسشنامه رفتاری کودک آیبرگ بود. دادهها با تحلیل کواریانس چند متغیره تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین گروه آزمایش و کنترل در استرس والدینی، رابطه والد-کودک و مشکلات برونیسازیشده کودک تفاوت معناداری وجود دارد. تنها در زیرمقیاس وابستگی این تفاوت معنادار نیست. این برنامه ترکیبی میتواند در کاهش استرس والدگری و مشکلات برونیسازیشده کودک اثربخش باشد و موجب کاهش تعارضات بین والد و کودک و نزدیک شدن رابطه آنها شود اما در میزان وابستگی بین والد و کودک مؤثر نیست.
This research was conducted to determine the effectiveness of the combined program of parent management training and parenting based acceptance and commitment therapy on parental stress, parent-child relationship, and child's externalizing problems.The research was semi-experimental in the form of a pre-test, and post-test design with a control group and a three-month follow-up. The research community was the mothers of children aged 4 to 9 years in Semnan city in 1400. 24 mothers were selected by the available sampling method and randomly divided into two experimental and control groups. The experimental group received 8 two-hour intervention sessions while the control group was on the waiting list. The research tools were Abidin's parenting stress index, Pianta's parent-child relationship scale, and Eyberg's child behavior questionnaire. The data were analyzed by multivariate covariance analysis. The results showed that there is a significant difference between the experimental and control groups in the parental stress, parent-child relationship, and the child's externalized problems. Only in the dependence subscale, it can be seen that this difference is not significant. This combined program can be effective in reducing parenting stress and externalizing problems of the child and reduce conflicts between parents and children and bring closer their relationship, but it is not effective in the degree of parent-child dependence.
اژهای، جواد؛ صیاد شیرازی، مریم؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و کسایی اصفهانی، عبدالرحیم (1397). مقایسه اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی-رفتاری بر کاهش علائم اضطراب مادران دارای کودکان اتیسم. مجله روانشناسی. 1، (22) 21-3.
اکبریزاده علی، حسن زاده سعید، کامکاری کامبیز، لواسانی مسعودغلامعلی. اثر بخشی برنامه حضوری – مجازی درمان تعامل والد-کودک بر اساس رویکرد آیبرگ بر اختلالات رفتاری کودکان پیشدبستانی. فصلنامه كودكان استثنايي ۱۳۹۸; ۱۹ (۳) :۶۰-۴۹
بندارکاخکی، زهرا؛ هاشمی‌گلستان، نسرین سادات؛ شیدعنبرانی، بهناز وآقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا (1399). نقش نظمجویی شناختی هیجان و تعامل مادر-کودک در پیش بینی بهزیستی روانشناختی مادران دارای کودک ناتوان ذهنی. مجله روانشناسی. 24 (4)، 489-471.
بهپژوه، احمد؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و پازکی، سارا (1396). اثربخشی برنامه آموزش پذیرش و تعهد بر پذیرش کودکان اتیستیک توسط مادران. مجله روانشناسی. 21 (4)، 397-384.
عظیمیفر, شیرین, جزایری, رضوان السادات, فاتحی زاده, مریم, و عابدی, احمد. (1396). هم سنجی تأثیر آموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروی با روش درمانگری متمرکز بر پذیرش و تعهد در رابطه مادر-کودک مادران کودکان دچار مشکلات رفتاری برونیسازیشده. مشاوره و روان درمانی خانواده, 7(2), 99-122.
شیرالینیا, خدیجه, عبدالهی موسوی, حدیث, و خجسته مهر, رضا. (1396). اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر درمان پذیرش و تعهد بر استرس فرزندپروری و انعطاف‌پذیری روانشناختی مادران کودکان دارای اختلال طیف اتیسم. روانشناسی افراد استثنایی
فدایی زهرا، دهقانی محسن، طهماسیان کارینه، فرهادی فاطمه. بررسی ساختار عاملی، اعتبار و روایی فرم کوتاه- شاخص استرس فرزند پروری (PSI-SF) مادران کودکان عادی ۱۲-۷ سال. تحقیقات علوم رفتاری ۱۳۸۹; ۸ (۲)
Abidin RR. Parenting stress index. Professional Manual. Odessa, Florida: Psychological Assessment Resources; 1995.
Brown, K. M., Pérez‐Edgar, K., & Lunkenheimer, E. (2022). Understanding how child temperament, negative parenting, and dyadic parent–child behavioral variability interacts to influence externalizing problems. Social Development. 31(4), 1020-1041.
Byrne, G., Ghráda, Á. N., O’Mahony, T., & Brennan, E. (2021). A systematic review of the use of acceptance and commitment therapy in supporting parents. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 94, 378-407.
Chaplin, T. M., Turpyn, C. C., Fischer, S., Martelli, A. M., Ross, C. E., Leichtweis, R. N., & Sinha, R. (2021). Parenting-focused mindfulness intervention reduces stress and improves parenting in highly stressed mothers of adolescents. Mindfulness, 12(2), 450-462.
Cohrs, C. M. (2012). Efficacy of ACT components to increase effectiveness of behavioral parent training. Master Thesis in Behavior Sciences. Department of Child and Families, College of Applied Behavior Analysis, University of South Florida.
Conners, N. A., Edwads. M. C., & Grant, A. S. (2007). An evaluation of a Parenting class curriculum for parents of young children: parenting the strong-willed child. Journal of child family studies, 16, 321-330.
Coyne, L. W., & Murrell, A. R. (2009). The joy of parenting: an acceptance & commitment therapy guide to effective parenting in the early years. 1st Ed. Oakland: New Harbinger Publications.
Driscoll, K., & Pianta, R. C. (2011). Mothers' and Fathers' Perceptions of Conflict and Closeness in Parent-Child Relationships during Early Childhood. Journal of Early Childhood & Infant Psychology, (7).
Eyberg, S. M., & Ross, A. W. (1978). Assessment of child behavior problems: The validation of a new inventory. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 7(2), 113-116.
Fallucco, E. M., Robertson Blackmore, E., Bejarano, C. M., Wysocki, T., Kozikowski, C. B., & Gleason, M. M. (2017). Feasibility of screening for preschool behavioral and emotional problems in primary care using the early childhood screening assessment. Clinical Pediatrics, 56(1), 37-45.
Forgatch, M. S., & Patterson, G. R. (2010). Parent Management Training—Oregon Model: An intervention for antisocial behavior in children and adolescents. Evidence-based psychotherapies for children and adolescents, 2, 159-178.
Garriga, A., Martínez-Lucena, J., & Moreno, A. (2019). Parents’ relationship quality and children’s externalizing problems: The moderating role of mother–child relations and family socio-demographic background. Child and Adolescent Social Work Journal, 36, 137-154.
Han, A., Yuen, H. K., Lee, H. Y., & Zhou, X. (2020). Effects of acceptance and commitment therapy on process measures of family caregivers: A systematic review and meta-analysis. Journal of Contextual Behavioral Science, 18, 201-213
Helander, M. (2021). Effects of child CBT and parent management training for children with disruptive behavioral disorders. Karolinska Institutet.
Helander, M., Asperholm, M., Wetterborg, D., Öst, L. G., Hellner, C., Herlitz, A., & Enebrink, P. (2022). The Efficacy of Parent Management Training with or Without Involving the Child in the Treatment Among Children with Clinical Levels of Disruptive Behavior: A Meta-analysis. Child Psychiatry & Human Development, 1-18.
Holmberg Bergman, T., Renhorn, E., Berg, B., Lappalainen, P., Ghaderi, A., & Hirvikoski, T. (2022). Acceptance and Commitment Therapy Group Intervention for Parents of Children with Disabilities: An Open Feasibility Trial. Journal of Autism and Developmental Disorders, 1-16.
Jones, J. H., Call, T. A., Wolford, S. N., & McWey, L. M. (2021). Parental stress and child outcomes: The mediating role of family conflict. Journal of Child and Family Studies, 30(3), 746-756
Kochanova, K., Pittman, L. D., & McNeela, L. (2022). Parenting stress and child externalizing and internalizing problems among low-income families: Exploring transactional associations. Child Psychiatry & Human Development, (53) 76-88.
Leeming, E., & Hayes, S. C. (2016). Parents are people too: The importance of parental psychological flexibility. Clinical Psychology: Science and Practice, 23(2), 158–160.
Mah, J. W., Murray, C., Locke, J., & Carbert, N. (2021). Mindfulness-Enhanced Behavioral Parent Training for Clinic-Referred Families of Children with ADHD: A Randomized Controlled Trial. Journal of Attention Disorders, 25 (12). 1765-1777.
Manti, F., Giovannone, F., & Sogos, C. (2019). Parental stress of preschool children with generalized anxiety or oppositional defiant disorder. Frontiers in pediatrics, 7, 415.
McCabe, K. M., Yeh, M., & Zerr, A. A. (2020). Personalizing behavioral parent training interventions to improve treatment engagement and outcomes for culturally diverse families. Psychology Research and Behavior Management, (13), 41-53.
Michelson, D., Davenport, C., Dretzke, J., Barlow, J., & Day, C. (2013). Do evidence-based interventions work when tested in the “real world?” A systematic review and meta-analysis of parent management training for the treatment of child disruptive behavior. Clinical child and family psychology review, 16(1), 18-34.
Nystrand, C., Helander, M., Enebrink, P., Feldman, I., & Sampaio, F. (2021). Adding the Coping Power Programme to parent management training: The cost-effectiveness of stacking interventions for children with disruptive behaviour disorders. European Child & Adolescent Psychiatry, 30(10), 1603-1614.
Östberg, M., Hagekull, B., & Hagelin, E. (2007). Stability and prediction of parenting stress. Infant and Child Development, 16(2), 207-223.
Pianta, R. C. (1992). Child-parent relationship scale. Unpublished measure, University of Virginia, 11, 39-41.
Prevedini, A., Hirvikoski, T., Holmberg Bergman, T., Berg, B., Miselli, G., Pergolizzi, F., & Moderato, P. (2020). ACT-based interventions for reducing psychological distress in parents and caregivers of children with autism spectrum disorders: Recommendations for higher education programs. European Journal of Behavior Analysis, (21) 1, 133-157.
Sanders, M. R., Markie-Dadds, C., Tully, L. A., & Bor, W. (2000). The triple P-positive parenting program: a comparison of enhanced, standard, and self-directed behavioral family intervention for parents of children with early onset conduct problems. Journal of consulting and clinical psychology, 68(4), 624-640.
Stone, L. L., Mares, S. H., Otten, R., Engels, R. C., & Janssens, J. M. (2016). The co-development of parenting stress and childhood internalizing and externalizing problems. Journal of psychopathology and behavioral assessment. 38 (1), 76-86.
Thongseiratch, T., Leijten, P., & Melendez-Torres, G. J. (2020). Online parent programs for children’s behavioral problems: a meta-analytic review. European child & adolescent psychiatry, (29), 1555-1568.
Wiggins, J. L., Mitchell, C., Hyde, L. W., & Monk, C. S. (2015). Identifying early pathways of risk and resilience: The codevelopment of internalizing and externalizing symptoms and the role of harsh parenting. Development and Psychopathology, (4pt1) 27, 1295-1312.
Yang, W., Deng, J., & Wang, Y. (2021). The association between mindful parenting and adolescent internalizing and externalizing problems: The role of mother–child communication. Child Psychiatry & Human Development, (53) 776-785.
Zhang, J., Palmer, A., Zhang, N., & Gewirtz, A. H. (2020). Coercive parenting mediates the relationship between military fathers’ emotion regulation and children’s adjustment. Journal of Abnormal Child Psychology, 48, 633–645.