آزمون مدل رابطه درگیری تحصیلی مبتنی بر عملکرد خانواده با نقش میانجی مسئولیت پذیری و امید تحصیلی در دانش آموزان دوره متوسطه اول
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی و تحولی
مجید جعفری
1
*
,
عسکر آتش افروز
2
,
علیرضا حاجی یخچالی
3
,
فائزه جعفری
4
1 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
3 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
4 - گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
کلید واژه: عملکرد خانواده, مسئولیت پذیری, امید تحصیلی, درگیری تحصیلی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر آزمون نقش میانجی مسئولیت پذیری و امید تحصیلی در رابطه بین عملکرد خانواده و درگیری تحصیلی در دانش آموزان دورة متوسطه اول شهرستان خرم بید (استان فارس) بود. شرکت کنندگان شامل 300 دانش آموز بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیده و به پرسشنامه های سنجش عملکرد خانواده اپـستاين و همکاران (1983)، مسئولیت پذیری شخصی مرگلر و شیلد (2016)، امید تحصیلی خرمائی و کمری (1396) و درگیری تحصیلی ریو (2013) پاسخ دادند. برای تحلیل داده های توصیفی و ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش از نرم افزار SPSS نسخه 26 و جهت آزمون فرضیه و بررسی برازش مدل پژوهش، از نرم افزارAMOS نسخه 24 استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که مدل پژوهش با داده های جمع آوری شده برازش مطلوبی دارد. یافته ها نشان داد که اثر مستقیم عملکرد خانواده بر مسئولیت پذیری و امید تحصیلی و اثر مستقیم مسئولیت پذیری و امید تحصیلی بر درگیری تحصیلی معنی دار بود. همچنین، اثر عملکرد خانواده با نقش میانجی مسئولیت پذیری و امید تحصیلی بر درگیری تحصیلی نیز معنی دار بود. به طور کلی نتایج این پژوهش نقش متغیرهای عملکرد خانواده، مسئولیت پذیری و امید تحصیلی را در تبیین درگیری تحصیلی نشان می دهد. بر این اساس می توان نتیجه گرفت به منظور افزایش درگیری تحصیلی دانش آموزان، باید به مسئولیت پذیری و امید تحصیلی ناشی از عملکرد مناسب خانواده آنها توجه نمود.
The objective of the current study was to test the mediating role of responsibility and academic hope in the relationship between family functioning and academic engagement in first high school students of Khorrambid city (Fars province). The participants included 300 students who were selected by multi-stage cluster sampling method and they responded to Epstein et al.'s Family Assessment Device (1983), Mergler and Shield's personal responsibility (2016), Khormai and Kemari's academic hope (2016) and Rio's academic conflict (2013). SPSS version 26 software was used to analyze the descriptive data and correlation matrix between research variables, and AMOS version 24 software was used to test the hypothesis and check the fit of the research model. The results indicated that the research model has a good fit with the collected data. The findings showed that the direct effect of family Functioning on responsibility and academic hope and the direct effect of responsibility and academic hope on academic engagement were significant. Also, the effect of family functioning with the mediating role of responsibility and academic hope on academic engagement was also significant. In general, the results of this research show the role of family Functioning variables, responsibility and academic hope in explaining academic engagement. Based on this, it can be concluded that in order to increase the academic engagement of students, it is necessary to pay attention to the responsibility and academic hope resulting from the proper functioning of their families.
افروز، حمید رضا، اژه ای، جواد، حجازی، الهه و مقدم زاده، علی (1398). درگیری تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی ایرانی: یک مطالعه کیفی. مجله روانشناسی، 23 (4)، 370-354.
جوکار، حمید رضا، فولادچنگ، محبوبه، رئوف انجم شعاع، محمد و کرهانی، نادر (1398). روایی و پایایی مقیاس مسئولیت پذیری شخصی برای نوجوانان. رویش روان شناسی، 8 (10)، 170-161.
خرمائی، فرهاد و کمری، سامان (1396). ساخت و بررسی ویژگی های روانسنجی مقیاس امید به تحصیل. دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 5 (8)، 37-15.
راه پیما، سمیرا، بارانی، حمید و خرمائی، فرهاد (1399). رابطه امید به تحصل و رویکرد به یادگیری: بررسی نقش واسطه ای خودتنظیمی تحصیلی. مجله روان شناسی 24 (1)، 122-106.
رمضانی، ملیحه، خامسان، احمد (1396). شاخص هاي روانسنجی پرسشنامه درگیري تحصیلی ریو 2013: با معرفی درگیري عاملی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 8 (29)، 204-185.
زاده محمدی، علی، ملک خسروی، غفار (1385). بررسي مقدماتي ويژگي هاي روانسنجي و اعتباريابي مقياس سنجش كاركرد خانواده (FAD). فصلنامه خانواده پژوهی، 2 (5)، 89-69.
قاسمی، وحید (1390). برآورد حجم بهینه نمونه در مدل های معادله ساختاری و ارزیابی کفایت آن برای پژوهشگران اجتماعی. مجله جامعه شناسی ایران، 12 (4)، 147-126.
کاظمی خوبان، سیده زهرا، حکمی، محمد، صیرفی، محمد رضا (1395). پيش بيني مسئوليت پذيري بر اساس جهت گيري هويت و عملكرد خانواده در نوجوانان. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 6 (21)، 90-77.
کشت ورز کندازی، احسان، رضایی فرد، اکبر و توماج، عبدالجلال (1400). عنوان نقش واسطه ای خودپنداره تحصیلی در رابطه بین امید به تحصیل و رفتار غیرمولد تحصیلی. مجله روان شناسی، 25 (3)، 510-490.
موسیوند، محبوبه (1400). الگوی ساختاری عملکرد خانواده، سرمایه روانشناختی و نیازهای روانشناختی با نشاط ذهنی: نقش میانجی مسئولیت پذیری نوجوانان در دوران بلوغ. ماهنامه علوم روانشناختی، 20 (103)، 1170-1147.
Adeniji, E. O., Akindele-Oscar, Y., & Mabekoje, S. O. (2020). Relationship between family functioning and academic engagement of secondary school students: the moderating role of resilience. International Journal of Technology and Inclusive Education, 9(1), 1505-1511.
Appleton, J. J., Christenson, S. L., & Furlong, M. J. (2008). Student engagement with school: Critical conceptual and methodological issues of the construct. Psychology in the Schools, 45(5), 369-386.
Bernardo, A. B., Yabut, H. S., Wang, T. Y., & Yeung, S. S. (2022). External locus-of-hope and collectivist coping in students from three asian cities. Education Sciences, 12(12), 844.
Carmona-Halty, M., Salanova, M., Llorens, S., & Schaufeli, W. B. (2021). Linking positive emotions and academic performance: The mediated role of academic psychological capital and academic engagement. Current Psychology, 40, 2938-2947.
Cong, C. W., Tan, S. A., Nainee, S., & Tan, C. S. (2022). Psychometric qualities of the mcmaster family assessment device–general functioning subscale for malaysian samples. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4), 2-11.
Datu, J. A. D., & Valdez, J. P. M. (2016). Psychological capital predicts academic engagement and well-being in Filipino high school students. The Asia-Pacific Education Researcher, 25, 399-405.
Demirci, I. (2020). School engagement and well-being in adolescents: Mediating roles of hope and social competence. Child Indicators Research, 13(5), 1573-1595.
Dixson, D. D., & Gentzis, E. A. (2021). To hope and belong in adolescence: A potential pathway to increased academic engagement for african american males. School Psychology Review, 1-13.
Fobian, K. (2022). Family functioning in youth with bipolar disorder (Doctoral dissertation, University of Nevada, Las Vegas).
Fredrickson, B. L. (2004). The broaden–and–build theory of positive emotions. philosophical transactions of the royal society of london. Series B: Biological Sciences, 359 (1449), 1367-1377. # Fuldiaratman, F., Pamela, I. S., & Elisabeth, D. M. (2023). Blended learning: Interests, responsibilities, and students' metacognitive abilities using the discovery model. Jurnal Pendidikan Sains Indonesia (Indonesian Journal of Science Education), 11(2), 401-420.
Gharacheh, A. A., Rava, S., Khodadadi, L., Nabavi, K., Hayatinia, R., & Bastaki, M. R. (2022). The effectiveness of group hope training on academic engagement and social adjustment in female high school students. Iranian Evolutionary and Educational Psychology Journal, 4 (2), 256 – 266.
Hartanto, D., Kartadinata, S., & Ilfiandra, A. (2019). The uniqueness of students’ academic hope in indonesia. International Journal of Scientific & Technology Research, 8(4), 107-112.
Harrison, T. (2013). Conceptualising student engagement: A co-creation perspective. Working together to take quality forward, 51.
Hosseini Mehrabadi, H. S., & Abdi Zarrin, S. (2021). Prediction of psychological well-being and social responsibility in terms of family function and identity styles in female students in university of qom. Women Studies, 12 (35), 43-68.
Khairunnisa, P., Hardjo, S., & Parinduri, M. A. (2023). The Connection between student learning independence, responsibility and discipline in an-Nizam private high school in medan. PALAPA, 11(1), 365-380.
Li, X. K., Zhan, P. S., Chen, S. D., & Ren, J. (2021). The relationship between family functioning and pathological internet use among chinese adolescents: The mediating role of hope and the moderating role of social withdrawal. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18 (14), 2-12.
Munoz, R. T., Quinton, K. A., Worley, J. A., & Hellman, C. M. (2019). Locus of hope: External hope in parents/guardians as an antecedent of adolescents’ internal hope and life satisfaction. Child Indicators Research, 12(3), 1107-1124.
Mulyadi, P., & Saraswati, K. D. (2020). Social support and students’ academic engagement. In the 2nd tarumanagara international conference on the applications of social sciences and humanities (TICASH) (pp. 443-450). Atlantis Press.
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational psychology review, 18, 315-341.
Saleem, M. S., Isha, A. S. N., Awan, M. I., Yusop, Y. B., & Naji, G. M. A. (2022). Fostering academic engagement in post-graduate students: Assessing the role of positive emotions, positive psychology, and stress. Frontiers in Psychology, 13, 1-11.
Salanova, M., Schaufeli, W., Martínez, I., & Bresó, E. (2010). How obstacles and facilitators predict academic performance: The mediating role of study burnout and engagement. Anxiety, stress & coping, 23(1), 53-70.
Snyder, C. R., Shorey, H. S., Cheavens, J., Pulvers, K. M., Adams III, V. H., & Wiklund, C. (2002). Hope and academic success in college. Journal of educational psychology, 94(4), 820.
Sulimani‐Aidan, Y., & Melkman, E. (2022). School belonging and hope among at‐risk youth: The contribution of academic support provided by youths' social support networks. Child & Family Social Work.
Sun, Y., Xu, Y., & Yan, L. (2020). The relationship between sense of responsibility and academic engagement in high school students: A multiple mediator model.
Telef, B. B. (2020). Hope and life satisfaction in elementary school students: Mediation role of affective experiences. Journal of Positive School Psychology, 4(2), 176-186.
Yotsidi, V., Pagoulatou, A., Kyriazos, T., & Stalikas, A. (2018). The role of hope in academic and work environments: An integrative literature review. Psychology, 9(03), 385.
Yun, P., Xiaohong, H., Zhongping, Y., & Zhujun, Z. (2021). Family function, loneliness, emotion regulation, and hope in secondary vocational school students: A moderated mediation model. Frontiers in Public Health, 9, 1-11.
Marzilli, E., Cerniglia, L., Ballarotto, G., & Cimino, S. (2020). Internet addiction among young adult university students: The complex interplay between family functioning, impulsivity, depression, and anxiety. International journal of environmental research and public health, 17(21), 8231.