بررسی رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و سرزندگی تحصیلی: نقش واسطه گری راهبردهای یادگیری خودتنظیمی
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی و تحولی
محسن علیزاده
1
,
سیروس عالیپور بیرگانی
2
*
,
منیجه شهنی ییلاق
3
1 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
3 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
کلید واژه: الگوهای ارتباطی خانواده, سرزندگی تحصیلی, راهبردهای یادگیری خودتنظیمی,
چکیده مقاله :
هدف از پژوهش حاضر، تعیین رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با سرزندگی تحصیلی: نقش میانجی‌‌گری راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بود. روش پژوهش از نوع همبستگی و معادلات ساختاری بود. شرکت‌کنندگان در این پژوهش 240 نفر از دانش‌آموزان پسر پایه نهم شهر بهبهان بودند که به روش نمونه‌‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای (نسبتی) انتخاب شدند. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش نسخه تجدیدنظر شده مقیاس الگوهای ارتباطی خانواده فیتزپاتریک و ریچی، مقیاس‌های سرزندگی تحصیلی مارتین و مارش و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، شناختی و فراشناختی پینتریچ و دی گروت بودند. برای بررسی روایی و اعتبار این ابزارها از روش تحلیل عامل تأییدی و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. ارزیابی الگوی پیشنهادی با استفاده از روش معادلات ساختاری انجام گرفت. جهت آزمون روابط غیرمستقیم از روش بوت استراپ استفاده شد. نتایج نشان دادند که جهتگیری گفت و شنود به‌‌طور مستقیم با سرزندگی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی رابطه مثبت و معنا‌‌داری دارد. همچنین، جهتگیری گفت و شنود با سرزندگی تحصیلی از طریق راهبردهای یادگیری خودتنظیمی رابطه غیرمستقیم معنا‌‌داری دارد؛ اما جهتگیری هم‌نوایی به صورت مستقیم با سرزندگی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی رابطه معنا‌‌داری ندارد و این رابطه به صورت غیرمستقیم با میانجی‌‌گری راهبردهای یادگیری خودتنظیمی (شناختی و فراشناختی) با سرزندگی تحصیلی نیز غیر معنا‌‌دار بود. در آخر راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با سرزندگی تحصیلی رابطه معنا‌‌داری دارد. برازش بهتر مدل با حذف مسیرهای غیر معنا‌‌دار جهتگیری هم‌نوایی به سرزندگی تحصیلی و جهتگیری هم‌نوایی به راهبردهای یادگیری خودتنظیمی (شناختی و فراشناختی) حاصل شد.
The purpose of this study was to investigate the relationship between family communication patterns and academic vitality: the mediating role of self-regulated learning strategies. The research method was correlation and structural equations. Participants in this study were 240 ninth grade male students in Behbahan, who were selected by multi-stage (relative) random sampling. The instruments used in this study were a revised version of the Fitzpatrick and Ritchie family communication patterns, the Martin and Marsh Vital Life Questionnaire, and the Pintrich and De Groot self-regulatory, cognitive, and metacognitive learning strategies scale. Confirmatory factor analysis and Cronbach's alpha coefficient were used to evaluate the validity and reliability of these instruments. The evaluation of the proposed model was performed using the structural equation method. Bootstrap method was used to test indirect relationships. The results showed that the direction of dialogue has a direct positive and significant relationship with academic vitality and self-regulated learning strategies. Also, the orientation of dialogue with academic vitality through self-regulated learning strategies has a significant indirect relationship. But compliance orientation was not directly related to academic vitality and self-regulated learning strategies and this relationship was indirectly insignificant with the mediation of self-regulated learning strategies (cognitive and metacognitive) with academic vitality. Finally, self-regulated learning strategies have a significant relationship with academic vitality. Better fit of the model was achieved by eliminating non-significant paths of compliance orientation to academic vitality and compliance orientation to self-regulated learning strategies (cognitive and metacognitive).
بهرامی، فاطمه؛ بدری، مرتضی (1396). رابطه ادراک از محیط یادگیری و سرزندگی تحصیلی با نقش واسطهای شناخت، فراشناخت، انگیزه پیشرفت و خودکارآمدی در دانشجویان. دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، سال پنجم، شماره نهم.
پورمحمد، ژیلا و اسماعیل‌‌پور، خلیل (1394). اثربخشی آموزش خودتنظیمی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر هنرستانی تبریز. نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، سال هشتم، شماره 32، ص، 9-18.
حاجی شمسایی، مهدی؛ کارشکی، حسن و یزدی، امیرامین (1392). نقش خودتنظیمی در سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان دختر و پسر. فصلنامه پژوهشی در نظام آموزشی، سال هفتم، شماره 21، ص 1.
مهبد، مینا؛ خرمایی، فرهاد (1397). پیش‌بینی سرزندگي تحصيلي بر اساس ویژگی‌های شخصيتي با واسطه‌گری خودشفقت ورزی. مجله روانشناسی، 22، 4، 466-448.
عطایی، مریم؛ صالح‌‌صدق‌‌پور، بهرام؛ اسدزاده دهرائی، حسن؛ سعادتی شامیر، ابوطالب (1400). رابطه خودتنظیمی با تاب‌‌آوری تحصیلی با میانجی‌‌گری انگیزش خودمختار. مجله روانشناسی، 25، 2، 189-170.
خوشاب، سمیه؛ توحیدی، افسانه؛ تاشک، آناهیتا (1399). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر سرزندگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر دارای مشکلات تحصیلی. مجله مطالعات ناتوانی، (10)137، 7-1.
دهقانیزاده؛ محمدحسین، حسین‌‌چاری؛ مسعود، مرادی؛ مرتضی و سلیمانی خشاب؛ عباس (1393). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوهای ارتباطات خانواده و ساختار کلاس؛ نقش واسطهای ابعاد خودکارآمدی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، سال 10، شماره 32، 1-30.
دهقانیزاده، محمدحسین؛ و حسین‌‌چاری، مسعود (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده؛ نقش واسطهای خودکارآمدی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4 (1)، 21-46.
زال‌‌جارجلو، سپیده؛ انتصارفومنی، غلامحسین؛ کیانی، قمر؛ حجازی، مسعود (1400). تعیین اثربخشی آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر سرزندگی تحصیلی و خلاقیت دانش‌آموزان اهمال‌‌کار. زن و مطالعات خانواده، 14، 53، 90-73.
فیروزبخت، سمیرا؛ لطیفیان، مرتضی (1397). بررسی نقش واسطهای تاب‌‌آوری در رابطه بین قالب‌‌های ارتباطی خانواده و خودتنظیمی انگیزشی. مجله روانشناسی، 22، 1، 117-100.
کریمی، یوسف (1393). نظریه‌‌های یادگیری: چشم‌‌اندازی تعلیم و تربیتی. تهران: نشر ویرایش.
کورش‌‌نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی (1386). بررسی روایی و اعتبار ابزار تجدیدنظر شده الگوی ارتباطی خانواده. فصلنامه خانواده پژوهی، 12، 875-855.
مرادی، مرتضی و چراغی، اعظم (1393). الگوهای علی- تجربی از روابط بین ادراک از الگوهای ارتباط خانواده، ادراک از ساختار کلاس، انگیزش و خودگردانی تحصیلی و سرزندگی تحصیلی در نوجوانان دبیرستانی. مجله مطالعات آموزش و یادگیری. دوره ششم، شماره اول، ص 113-140.
مرادی، مرتضی؛ شاهمرادی، حسین؛ محمودی، معصومه؛ شیبانی، ام‌‌البنین (1395). رابطه علّی الگوهای ارتباطی خانواده و جهت‌‌گیری‌‌های دینی با سرزندگی تحصیلی، نقش ابعاد خودکارآمدی. روانشناسی تربیتی، 12، 41، 124-92.
مردعلی، لیلا و کوشکی، شیرین (1387). رابطه خودتنظیمی و پیشرفت تحصیلی. مجله اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی، شماره 7، ص، 69-78.
منجزی، عزت‌اله؛ هارون‌‌رشیدی، همایون؛ کاظمیان‌مقدم، کبری (1400). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با نگرش به خلاقیت: میانجی‌‌گری سرزندگی تحصیلی در دانش‌آموزان. تفکر و کودک، 12، 2(24)، 320-301.
Braithwaite, D. & Baxter, L. (2006). Engaging theories in family communication multiple perspectives. thousand oaks, ca: sage publications, inc.
Butler, D. L., & Winne, P. H. (1995). Feedback and self-regulated learning: A theoretical synthesis. Review of educational research, 65(3), 245-281.
Carrington, C. C. (2013). Psycho-educational factors in the prediction of academic buoyancy in Second Life® (Doctoral dissertation, Capella University).
Chaffee, S. H., McLeod, J. M., & Wackman, D. B. (1973). Family communication patterns and adolescent political participation. Socialization to politics: A reader, 349-364.
Deci, E. L., Driver, R. E., Hotchkiss, L., Robbins, R. J., & Wilson, I. M. (1993). The relation of mothers′ controlling vocalizations to children′ s intrinsic motivation. Journal of experimental child psychology, 55(2), 151-162.
Embo, M., & Valcke, M. (2019). Improving student midwives’ workplace learning by moving from self-to co-regulated learning! Women and Birth, 32(3), e384-e390.
Ferla, J., Valcke, M., & Schuyten, G. (2009). Student models of learning and their impact on study strategies. Studies in Higher Education, 34(2), 185-202.
Fitzpatrick, M. A., & Ritchie, L. D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction. Human Communication Research, 20(3), 275-301.
Ginsburg, G. & Bronstein, P. (1993). Family factors related to children’s intrinsic/extrinsic motivational orientation and academic performance. Child Development, 64, 1461-1471.
Huang, Y. (2010). family communication patterns, communication apprehension and Sosi-communicative orientative orientation: A study of Chinese students, 10, 121-135.
Kagawa, N. (2008). Influence of family communication patterns on adolescents' self-discrepancies and associated emotional and behavioral consequences. university of Minnesota.
Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002). Understanding family communication patterns and family functioning: The roles of conversation orientation and conformity orientation. Communication Yearbook, 26, 37-69.
Martin, A. J. (2014). Academic buoyancy and academic outcomes: Towards a further understanding of students with attention‐deficit/hyperactivity disorder (ADHD), students without ADHD, and academic buoyancy itself. British Journal of Educational Psychology, 84(1), 86-107.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic resilience and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(3), 267-281.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2009). Academic resilience and academic buoyancy: Multidimensional and hierarchical conceptual framing of causes, correlates and cognate constructs. Oxford Review of Education, 35(3), 353-370.
Mega, C., Ronconi, L., & De Beni, R. (2014). What makes a good student? How emotions, self-regulated learning, and motivation contribute to academic achievement. Journal of educational psychology, 106(1), 121.
Pino-Pasternak, D., & Whitebread, D. (2010). The role of parenting in children's self-regulated learning. Educational Research Review, 5(3), 220-242.
Pintrich, P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of educational psychology, 82(1), 33.
Putwain, D. W., Wood, P., & Pekrun, R. (2022). Achievement emotions and academic achievement: Reciprocal relations and the moderating influence of academic buoyancy. Journal of Educational Psychology, 114(1), 108.
Ritchie, L. D., & Fitzpatrick, M. A. (1990). Family communication patterns: Measuring intrapersonal perceptions of interpersonal relationships. Communication research, 17(4), 523-544.
Schrodt, P., Witt, P. L., & Messersmith, A. S. (2008). A meta-analytical review of family communication patterns and their associations with information processing, behavioral, and psychosocial outcomes. Communication monographs, 75(3), 248-269.
Zenko, Z., O'Brien, J. D., Berman, C. J., & Ariely, D. (2017). Comparison of affect-regulated, self-regulated, and heart-rate regulated exercise prescriptions: Protocol for a randomized controlled trial. Psychology of Sport and Exercise, 32, 124-130.
Zimmerman, B.J. (2017). Self- regulated learning: Theories, Measures, and outcomes, city university of New York Graduate center, NY, USA.
Zimmerman, B.L. (2008). Effects of self-correction strategy training on middle school student's self-efficacy, self-evaluation and mathematics division learning, Journal of Advanced Academics, 20, 18-41.