اثربخشی درمان فراتشخیصی بر کارآمدی هیجان، واکنش های قلبی عروقی، کیفیت خواب و انعطاف پذیری روان شناختی در آزادگان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه
محورهای موضوعی : روانشناسی بالینی و آسیب شناسی روانی
جعفر میرزایی
1
,
محمد حاتمی
2
*
,
جعفر حسنی
3
1 - گروه روانشناسی بالینی،دانشکده روانشناسی،دانشگاه خوارزمی و اداره آموزش مصدومین شیمیایی بنیاد شهید و امور ایثارگران، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
کلید واژه: اختلال استرس پس از ضربه, درمان فراتشخیصی, کارآمدی هیجان, واکنش¬های قلبی - عروقی, کیفیت خواب, انعطاف پذیری روان شناختی , آزادگان DBT-EBT-ACT,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف اثربخشی درمان فراتشخیصی بر کارآمدی هیجان، واکنش های قلبی عروقی، کیفیت خواب و انعطاف پذیری روان شناختی در آزادگان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه صورت گرفت. روش این پژوهش روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و گروه کنترل با دوره پیگیری یک ماهه صورت گرفت. جامعه آماری شامل بیماران مراجعه کننده به بیمارستان روانپزشکی صدر تهران از سال 1400 – 1401که مبتلا به PTSD بودند. اندازه نمونه شامل 30 نفرکه به صورت هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) پس از همگن سازی انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از مقیاس کارآمدی هیجان (EES.2)، مصاحبه PTSDمقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21)، پرسشنامه انعطاف پذیری روان شناختی (CFI) ،شاخص کیفیت خواب پترزبورگ (PSQI) و ارزیابی علائم حیاتی و فشارخون به وسیله دستگاه فشارسنج استفاده شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با انداه گیری مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج حاصل نشان داد که بین گروه آزمایش و گروه گواه از نظر متغیرهای وابسته در مرحله پیش آزمون نسبت به پس آزمون و دوره پیگیری یکماهه تفاوت معنی داری (01/0 > P) وجود دارد. لذا این نتایج نشان دهنده آثار پایدار درمان در طول جلسه و یکماه پس از پایان جلسات می باشد. از نتایج چنین استنباط می شود که درمان فراتشخیصی مبتنی بر کارآمدی هیجانی بر کاهش علائم افسردگی، اضطراب و استرس، واکنش های قلبی - عروقی، و بهبود وضعیت خواب تأثیر قابل توجهی داشته و در انعطاف پذیری روان شناختی کمتر مؤثر بوده است.
This study has been done with aim of effectiveness trans diagnostic therapy based on emotion efficiency, cardio-vascular reaction, sleep quality and psychological flexibility of the prisoners with PTSD. The research method was semi-exprimental with pre-test, post-test and the control group with monthly period follow-up. The statistical population included all patients referred to Sadr psychiatry hospital in Tehran in the years 1400-1401, from which 30 people were selected in an accessible and purposeful manner and randomly assigned to exprimental (n=15) and control (n=15) groups In order to gathering data, efficiency emotion scale (EES-2), depression scale, anxiety and stress (DASS-21), psychological flexibility form and Pitesbourg sleep quality index (PSQI) and estimate vital signs by pressure gauge device were used Data were analysed using repeated measures analysis of variance The result of analysis showed that, there was significant difference between the exprimental group and control group in terms of dependent variable in pre-test phase towards post-test in monthly period follow-up The examination of the follow-up periods showed that, there was no significant difference between monthly follow-up and post-test periods. The presistence of the treatment effect over time and a month after end of meetings From the above findings, it can be concluded that, transdiagnostic therapy based on emotion efficiency has been a remarkable effect on decrease of depression, anxiety, stress and cardio vascular reaction signs and less effectiveness in psychological flexibility.
ابراهیمی، محمد حسین،صادق نیت،خسرو وهمکاران( 1393) بررسی کیفیت خواب وتصادف جاده ای دررانندگان شهرستان شاهرود، نشریه طب کاردوره 6 شماره4
بارلو دیوید؛ دوراند مارک و همکاران (2018)، آسیب‌‌شناسی روانی با رویکرد یکپارچه ترجمه فیروزبخت و همکاران 1398، نشر رسا.
بارلو، دیوید، فارشیون، تد (2018)، کاربرد پروتکل یکپارچه برای درمان فراتشخیصی اختلالات هیجانی ترجمه علیلو و همکاران 1400، نشر ابن‌‌سینا.
بارلو، دیوید، فارشیون، تد و همکاران (۲۰۱1)، پروتکل یکپارچه برای درمان فراتشخیصی اختلالات هیجانی (راهنمای درمانگر)، ترجمه ابوالفضل محمدی و همکاران، انتشارات ابن سینا.
بارلو، دیوید (2008)، رفتار درمانی دیالکتیکی ترجمه امیرهوشنگ مهریار و همکاران (1395)، نشر روانشناسی و هنر.
توما، ناتان؛ مک‌‌کی، دین (2015)، پرداختن به هیجان در درمان‌‌شناختی رفتاری ترجمه محمدخانی و همکاران 1393، نشر ارجمند.
دوس‌علی وند، هدی؛ حبیبی، مجتبی و همکاران (۱۳۹۸)، مروری بر مدل‌های سبب‌شناسی بی‌خوابی از دیدگاه شناختی- رفتاری مجله تحقیقات علوم رفتاری، دوره ۱۷، شماره ۳
راه‌نجات، امیرمحسن، سلیمی، سید حسن، فتحی آشتیانی، علی و همکاران (1393)، مقايسه اثربخشي درمان فراشناختي و مواجهه‌سازی طولاني‌مدت بر كاهش علايم اضطراب و افسردگي در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه (PTSD)مزمن ناشي از جنگ، مجله طب نظامي دوره، 22 شماره، 22 اسفند:
راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی، متن بازنگری شده DSM-5-TR ترجمه رضاعی، فرزین و همکاران (1402)، انجمن روانپزشکان آمریکا، نشر ویرایش
سامانی، سیامک، جوکار، بهرام (۱۳۸۶)، بررسی اعتبار و روایی فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و فشار روانی، علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره ۲۶ (۳)، پیاپی ۲.
سیاروچی، جوزف؛ بی‌‌لی، آن (2008)، یکپارچه‌‌سازی درمان شناختی- رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ترجمه شهرام محمدخانی و همکاران 1397، نشر ابن‌‌سینا.
شاره، حسین، سلطانی اسماعیل و همکاران (۱۳۹۲) نقض انعطاف‌پذیری شناختی در ارتباط بین سبک‌های مقابله‌ای و تاب‌آوری با افسردگی، مجله پژوهنده، سال ۱۸، شماره ۲، پی در پی ۹۲ ص ۸۸ تا ۹۶.
صادقی، میثم، تقوا، ارسیا و همکاران (۱۳۹۵)، روایی و اعتبار نسخه فارسی فهرست اختلال استرس پس از ضربه در جامعه جانبازان ناشی از جنگ، مجله طب جانباز، شماره ۲۳، صفحه ۲۴۴ تا ۲۴۹.
فتحی آشتیانی، علی (1385)، آسیب روانی ناشی از جنگ. نشر رسانه. چاپ اول
کاپلان، سادوک (2022)، خلاصه روانپزشکی بالینی ج 2 ترجمه سادات و همکاران 1400، نشر ابن‌‌سینا.
کریمی، محسن، دباغی، پرویز و همکاران (۱۳۹۹)، ویژگی‌های روان سنجی مقیاس PTSD براساس پنجمین نسخه راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی در نظامیان شرکت‌کننده در جنگ مجله طب جانباز، شماره ۴۷، بهار، ص ۱۱۶ تا۱۲۴.
کرینگ، آن؛ اسلوان، دنیس (2010)، تنظیم هیجانی و آسیب‌‌شناسی روانی ترجمه حسنی و همکاران (1398)، نشر ارجمند.
گرینبرگ، لسلی (2016)، فرآیند تغییر در درمان روان‌‌شناختی ترجمه حبیبی سال 1396، نشر کوی کوثر.
لواف آرانی، محمد جواد، صادقی، سعیده و همکاران (۱۴۰۱)، اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه‌نگر بر حساسیت اضطرابی، کیفیت خواب، تنظیم هیجانی در بیماران PTSD، مجله رویش روانشناسی، سال ۱۱، شماره ۱۰، صفحه ۲۰۲-۱۹۳.
میرزایی، جعفر، احمدی ابهری، سید علی، (1381)، مروری بر رفتار درمانی شناختی درPTSD ارایه شده در کنگره روانپزشکی درمانهای غیر دارویی اسفند ماه، تهران
میرزایی، جعفر، کرمی، غلامرضا و همکاران (1386 a)، راهنمای جامع نظری و عملی در اختلال استرس پس از ضربه، نشر پژوهشکده علوم پزشکی جانبازان، تهران
میرزایی، جعفر، اصلانی، مهری (1386 b)، اثربخشی درمان شناختی رفتاری در بیماران مبتلا بهPTSD، دوره اول، شماره 3، فصل نامه روانشناسی کاربردی، دانشگاه رودهن
میرزایی، جعفر، محمد خانی، پروانه (c 1386)، بررسی درمان CBT گروهی به‌عنوان روشی برای پیشگیری از عود افسردگی درجانبازان PTSD، چهارمین سمپوزیوم عوارض عصبی ناشی از جنگ، دانشگاه بهزیستی
میرزایی، غزل، میرزایی، جعفر، و همکاران (1398)، تاثیر درمان ACT برکاهش علایم آزادگان PTSD، ارایه شده در هفتمین کنگره انجمن روانشناسی ایران
میرزایی، جعفر، (1399)، درمانهای روان شناختی در PTSD، فصلنامه علمی ترویجی روانشناسی وهنر شماره22 سال13
میرزایی، جعفر، سعادت نژاد، مریم (1400)، مروری سیستماتیک بر درمانهای تشخیصی و موج سوم CBT در PTSD فصلنامه علمی ترویجی روان شناسی وهنر شماره27 سال14
میرزایی، جعفر، (1402) اثربخشی درمان CPT بر کاهش علایم PTSD، افسردگی واضطراب در آزادگان مبتلا به PTSD، ارایه شده در سی و نهمین کنگره انجمن روانپزشکان ایران، تهران.
مک‌‌کی، اشلمن؛ الیزابت و همکاران (2019)، فنون آرمیدگی و کاهش استرس ترجمه فیروزبخت سال 1399، نشر ارسباران.
مک‌‌کی، متیو؛ وست، آپریلیا (2016)، درمان مبتنی بر کارآمدی هیجانی ترجمه محمدخانی و همکاران 1397، نشر ابن‌‌سینا.
هافمن، استفان: هیز، استیون (2018)، درمان شناختی- رفتاری فرآیند‌‌مدار، ترجمه محمدخانی و همکاران، سال 1398، انتشار ابن‌‌سینا.
Aghayosefi A, Amirpour. B. etal (2015) Effect of cognitive processing therapy on cardiovascular biomarker of veterans with PTSD. Quarterly of Iranian of war & public health N (7), p 43-8.
Benefer Natasha, spritzer, Elizabeth and etal (2021) Efficacy of third ware conative behavioral therapies in treatment of PTSD: A metanalysis study. Anxiety Disorder 35 (6): p 502-514.
Biggs, Q, Ursano, R. end etal (2020) PTSD variation associated with sleep characteristic. BMC psychiatry (20) 174.
Bohus M, Klienin Dienst N, etal (2020) DBT for PTSD compared with cognitive processing therapy in complex presentations of PTSD in woman survivors of Childhood abuse (A Randomized Clinical Trial)
Buysse, JD., Reynolds, EF etal (1989) The Pittsburgh sleep quality index. Psychiatry research vol 28, Issus 2 p. 193-213.
Dennis, JP, Van der Wal (2010) the cognitive Flexibility Inventory: cognitive therapy and research 34 p. 241-253.
Dindo, L., Van Liew, and etal (2017) Acceptance and Commitment therapy: A Trans diagnostic Behavioral Intervention for mental health and medical conditions Neurotherapeutic 14: p 546-553
Durta. JS., Sudeh, N. (2018) psychological Flexibility mitigate effects of PTSD symptoms and negative urgency on aggressive behavior in trauma expose. Personality disorder 9 (4) p: 315-230.
Eldao, A, Sheppes, G. and etal (2015) Emotion regulation flexibility. Cognitive therapy and Research 39 (3) 263-278
Jasbi, M., Mirzaee, J. and etal (2018) Influence of Adjuvant MBCT on Symptoms of PTSD in Veterans jour of CBT vol47 issues 5 P:431-446
Hayes SC, Strosahl KD. (2004) A practical guide to ACT: An experiential approach to behavior change. New York Guilford press.
Huguet, A, Mcgrath, P. and et.al (2014). Efficacy of psychological treatment for headaches. Systematic reviews. Clinical Journal of Pain 30(4), 353-369.
Keith, J; Velezmor, R. (2015) correlates of cognitive flexibility in veterans seeking treatment for PTSD the jour of Nervous and mental disease 203 (4).
Linehan MM. (1993 a) cognitive Behavioral treatment of borderline personality disorder. New York.
Lovibond P, F, Lovibond Sh. (1995) Manual for the Depression, Anxiety stress scale (2nd. Ed) Sydney: psychology Foundation.
Mirzaee, J., Mirzamani, M. (2004) Comprehensive Psychotherapies of PTSD with CBT.2 nd Asian Psychotherapy congress Tehran.
Peterson, Al, Blount TH, Foa EB. and etal (2023) Massed intensive outpatient prolonged exposure for combat related PTSD JAMA Network open 6 (1) p:1-14.
Sareen J, stein M. etal (2021) PTSD in Adult: literature Neurosis science (12) P. 258.Psychological flexibility in a military sample (2015) www.elsevier.com/open-acces/
Varker, T, Jones, K, and etal (2021) Dropout from guideline – recommended psychological treatments for PTSD: A systematic review and meta – analysis. Jour of Affective disorders report 4 (100093). JAMA Psychiatry 77 (12) P. 1235-1245
Weathers, F. W, Litz, B and etal (2015) PTSD checklist for DSM-5 (PCL-5). National center for PTSD. http;//traumadissociation.com/pcl5-ptsd