تاثیر بازی‌درمانی دلبستگی‌محور بر کارکرد تاملی والدین و تنظیم هیجانی کودکان دارای مشکلات برونیسازیشده
محورهای موضوعی : روانشناسی
ساجده فلاح نژاد تفتی
1
*
,
بهمن بهمنی
2
,
پروین جعفری
3
1 - گروه مشاوره، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
2 - گروه مشاوره، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
3 - گروه مشاوره، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
کلید واژه: بازی درمانی دلبستگی محور, کارکرد تاملی والدین, تنظیم هیجانی, مشکلات برونی سازی شده,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر، به‌منظور بررسی تأثیر بازی‌درمانی دلبستگی محور بر کارکرد تأملی والدین و تنظیم هیجانی کودکان دارای مشکلات برونیسازیشده انجام شد. این پژوهش ازلحاظ هدف جزء پژوهش‌های کاربردی و ازلحاظ روش ازنوع مطالعات تک‌آزمودنی است. جامعۀ پژوهش را کودکان 8-6 سال دارای مشکلات برونیسازیشده ساکن شهر یزد تشکیل دادند که از بین آنها به‌شیوه مبتنی‌‌بر هدف 3 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل سیاهه رفتاری آخنباخ (2001)، پرسشنامۀ کارکرد تأملی والدین لویتن (2017) و سیاهه تنظیم هیجان (1995) بود. برنامه مداخله دلبستگی شامل 8 جلسه یک‌ساعته بازی‌درمانی دلبستگی محور با حضور مادر و کودک بود. آزمودنی‌ها در دو متغیر کارکرد تأملی و تنظیم هیجانی در سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری دو ماهه مورد سنجش قرار گرفتند. یافته‌ها حاکی از اثربخشی قابل ملاحظه بازی‌درمانی دلبستگی محور بر بهبود کارکرد تأملی والدین و تنظیم هیجانی کودکان دارای مشکلات برونی‌سازی شده است. درنتیجه حضور مفاهیم دلبستگی در بازی‌درمانی منجر به بهبود تعامل مادر و کودک، تغییر سبک دلبستگی و افزایش حساسیت مادر نسبت به نیازها و احساسات کودک می‌شود و بدین ترتیب افزایش کارکرد تأملی والدین و کاهش مشکلات تنظیم هیجانی در کودکان انتظار می‌رود. شیوه‌نامه دلبستگی‌محور برای مراکز آموزشی و بالینی مورد توجه قرار گیرد.
This research aimed to investigate the effect of attachment-based play therapy on parents' reflective functioning and emotional regulation of children with externalizing problems. In regard to the purpose, this research was applicable and in regard to procedure, it was a single-subject study. The study community included all children 6-8 years old with externalizing problems in the city of Yazd, that among them 3 children selected as samples by purpose-based sampling. This research was done in the spring of 2023. Research questionnaires included: Child Behavior Checklist Achenbach (2001), Parental Reflective Functioning Questionnaire (2017), Emotion Regulation Checklist (1995). Attachment-based play therapy sessions were held weekly for one hour in eight sessions. After the sessions, the reflective functioning and emotional regulation questionnaire was answered by the mother, and after two months, the tests were completed in the follow-up phase. Its findings indicate the remarkable effectiveness of attachment-based play therapy on the improvement of parental reflecting functioning and emotional regulation of children with externalizing problems. As a result, the presence of attachment concepts in play therapy leads to the improvement of mother-child interaction, change of attachment style and increase of mother's sensitivity towards the child's needs and feelings, thus increasing the reflection functioning of parents and reducing emotional regulation problems in children is expected. Treatment protocol with attachment-oriented components should be considered for educational and clinical centers.
اسدی، سمیه؛ بخشی‌پور، عباس؛ محمودعلیلو، مجید و سیدموسوی، پریسا. (2022). رابطه امنیت دلبستگی با بد تنظیمی هیجانی نوجوانان: نقش میانجی توانایی ذهنی سازی. نشریه رویش روانشناسی، 10(12)، 96-85.
اسماعیلی‌نسب، مریم و حاجی هاشمی ورنوسفادرانی، شیرین (2021). ذهنی‌سازی والدینی و تنظیم هیجان: اعتباریابی و اعتبار سنجی نسخه فارسی پرسشنامه کنش‌وری بازتابی والدین. روانشناسی بالینی، 13(1)، 100-89.
اکبری، اکرم؛ منیرپور، نادر و میرزاحسینی، حسن (2021). مقایسه اثربخشی بازی‌درمانی با و بدون آموزش والدین مبتنی بر دلبستگی بر کاهش رفتار پرخاشگرانه در کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. خانواده درمانی کاربردی، 2(2)، 341-358.
پورقربان گورابی، فائزه؛ باباخانی، نرگس و لطفی کاشانی، فرح (2021). تأثیر آموزش مهارت حل مسئله اجتماعی بر عملکرد تحصیلی و مشکلات عاطفی رفتاری درونی‌سازی‌شده و برونیسازیشده دانش‌آموزان ابتدایی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 17(59).
حسین‌پور خاقانی، سیدحامد؛ چلبیانلو، غلامرضا و بافنده قراملکی، حسن (2024). مطالعه تطبیقی نیمرخ‌شناختی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال‌های عصبی رشدی: مقایسه پردازش حسی، حافظه فعال، تنظیم هیجانی و انعطافپذیری شناختی. مجله روانشناسی،2(28)، 171-183.
خزایی، فاطمه؛ شعیری، محمدرضا؛ آزادفلاح، پرویز و جلالی، محمدرضا (2021). بررسی اثربخشی فرزندپروری ذهن‌آگاه در کاهش مشکلات برونی‌سازی کودکان پسر دبستانی و رفتارهای فرزندپروری مادران آنها. روانشناسی بالینی و شخصیت، 19(1)، 13- 1.
ذوالقدرنیا، لیلا؛ جهانگیر، پانته‌آ و دوکانه‌ای‌فرد، فریبا (2022). اثر بخشی بازی‌درمانی دلبستگی محور بر خودکارآمدی والدگری مادران و ناگویی هیجانی کودکان در خانواده‌های طلاق در دوران همه گیری کووید 19. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد, 64 (4)، 3795-3785.
سیدموسوی، پریسا؛ مظاهری، محمدعلی؛پاکدامن، شهلا و حیدری، محمود (1392). اثربخشی بازی‌درمانی دلبستگی محور بر حساسیت مادرانه و بازنمایی‌های منفی کودک از خود و مادر. مجله روانشناسی تحولی. زمستان، 10 (پیاپی 38) 160-1.
شفیعی‌تبار، مهدیه؛ اکبری چرمهینی، صغرا و مولایی یساولی، مهدی (1399). ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی چک‌لیست تنظیم هیجانی – نسخه والدین. فصلنامه سلامت روان کودک، ۷ (۳) :95-80.
صادقی، مریم؛اکبری چرمهینی، صغرا؛ بهرامی، علیرضا و سید موسوی، پریسا (1401). اثربخشی بازی‌درمانی دلبستگی محور برخودکارآمدی والدینی مادران، تنظیم هیجانی و سازگاری اجتماعی کودکان دارای اضطراب جدایی: مطالعه موردی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 16(2)، 132-107
گودرزی، زهرا؛ قنبری، سعید؛ پاکدامن، شهلا؛ مظاهری، محمدعلی و وحیدی، الهه (1401). رابطه کنش تأملی مادران و مشکلات رفتاری کودکان: نقش واسطه‌ای نظم‌جویی هیجان. مجله روانشناسی تحولی (روان‌شناسان ایرانی)، 18(72 )، 299-311.
محدث، نسرین؛ خانجانی، زینب و اقدسی، علی نقی (2020). اثربخشی مداخله مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر مؤلفه‌های مشکل در تنظیم هیجانی دانش‌آموزان پسر دارای اختلال سلوک. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی، 12(48)، 83-63.
محمدي، مسعود؛ ويسي رايگاني، علی اکبر؛ جلالي، رستم؛ قبادي، اکرم و عباسي، پروین (1397). شيوع اختلالات رفتاري در کودکان ايران. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران (نامه دانشگاه)، 28(169)، 181-191.
مختاری مصیبی، مریم؛ درتاج، فریبرز؛ دلاور، علی و حاجی علیزاده، کبرا (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد-کودک بر تنظیم هیجان دختران دارای اضطراب. تحقیقات علوم رفتاری. 19(۱)، ۱۶۱-۱۷۱.
موسوی، ولا؛ بهرامی احسان، هادی؛ رستمی، رضاو سرافراز، مهدی رضا (2020). مروری بر مداخلات مبتنی بر ذهن‌سازی و کارکرد تأملی والدینی (PRF)؛ مقدمه‌ای بر معرفی روش‌های نوین. نشریه رویش روان شناسی، 9(2)، 15-26.
مینایی، اصغر (1385). انطباق و هنجاریابی سیاهه رفتاری کودک آخنباخ، پرسشنامه خودسنجی و فرم گزارش معلم. فصلنامه كودكان استثنايي، ۶ (۱)، ۵۵۸-529.
ناظمی هرندی، اعظم؛ جزایری، شادی و صابری، هایده (1401). پیش‌بینی مشکلات هیجانی‌اجتماعی کودکان براساس سبک‌های فرزندپروری با نقش واسطه‌ای حمایت اجتماعی. مجله دانشگاه علوم پزشكي اراك، ۲۵ (۱)، ۷۲-۸۷.
Achenbach, T. M., Dumenci, L., & Rescorla, L. A. (2001). Ratings of Relations Between DSM- IV Diagnostic Categories and Items of the CBCL/G-18, TRF, and YSR. Online.
Albret J. (2020). Executive functions, effortful control, and social skills as predictors of externalizing behaviors in kindergarten. children: a within-informant approach. Dissertation submitted to the Faculty of the Graduate School of the University of Maryland, College Park, in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy.
Anis, L., Ross, K., Ntanda, H., Hart, M., & Letourneau, N. (2022). Effect of Attachment and Child Health (ATTACHTM) Parenting Program on Parent-Infant Attachment, Parental Reflective Function, and Parental Depression. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(14), 84-25.
Bagner, D. M., Sheinkopf, S. J., Vohr, B. R., & Lester, B. M. (2010). Parenting intervention for externalizing behavior problems in children born premature: an initial examination. Journal of developmental and behavioral pediatrics: JDBP, 31(3), 209–216.
Beauchaine, T. P., & Cicchetti, D. (2019). Emotion dysregulation and emerging psychopathology: A trans diagnostic transdisciplinary perspective. Development and psychopathology, 31(3),79-804.
Booth, P. B., & Jernberg, A. M. (2010). Theraplay: helping parents and children build better relationships through attachment-based play. USA: Wiley publications.
Chae, Y., Goodman, M., Goodman, G. S., Troxel, N., McWilliams, K., Thompson, R. A., ... & Widaman, K. F. (2018). How children remember the Strange Situation: The role of attachment. Journal of experimental child psychology, 166,360 -379.
Cooper, A., & Redfern, S. (2016). Reflective parenting: A guide to understanding what's going on in your child's mind. Abingdon, UK: Routledge.
Doolan, E. L., Bryant, R. A., Liddell, B. J., & Nickerson, A. (2017). The conceptualization of emotion regulation difficulties, and its association with posttraumatic stress symptoms in traumatized refugees. Journal of Anxiety Disorders, 50,7-14.
Ensink, K., & Mayes, L. C. (2010). The development of metallization in children from a theory of mind perspective. Psychoanalytic Inquiry, 30(4), 301-307
Ensink, K., Borelli, J. L., Roy, J., Normandin, L., Slade, A., & Fonagy, P. (2019). Costs of Not Getting to Know You: Lower Levels of Parental Reflective Functioning Confer Risk for Maternal Insensitivity and Insecure Infant Attachment. Infancy, 24(2), 210-227.
Fonagy, P., Steele, M., Steele, H., Moran, G. S., & Higgitt, A. C. (1991). The capacity for understanding mental states: The reflective self in parent and child and its significance for security of attachment. Infant Mental Health Journal, 12(3), 201-218.
Fonagy, P., Luyten, P., & Allison, E. (2015). Epistemic Petrification and the Restoration of Epistemic Trust: A New Conceptualization of Borderline Personality Disorder and Its Psychosocial Treatment. J Pers Disord, 29(5), 575-609.
Ghanbari, S., Vahidi, E., Behzadpoor, S., Goudarzi, Z., & Ghabezi, F. (2023). Parental reflective functioning and preschool children’s psychosocial functioning: the mediating role of children’s emotion regulation. European Journal of Developmental Psychology, 20(2), 229-250.
Juffer, F., Bakermans-kranenburg, M. J., Van Ijzendoorn, M. H. (2008) Methods of the video feedback programs to promote positive parenting alone, with sensitive discipline, and with representational attachment discussions) Taylor & Francis Group/Lawrence Erlbaum Associates.
Khan, Maria. (2017). "Childhood Maltreatment and Mother-Child Attachment: Examining Interactions among Attachment, Depression, Reflective Functioning, Parenting Behaviors, and Young Children's Outcomes in Mothers with Histories of Childhood Maltreatment". Electronic Theses and Dissertations.
Luyten P, Mayes LC, Nijssens L, Fonagy P. (2017). The parental reflective functioning questionnaire: Development and preliminary validation. PLOS ONE. 12(5).
Machado, M. R., & Mosmann, C. P. (2020). Coparental conflict and triangulation, emotion regulation, and externalizing problems in adolescents: Direct and indirect relationships. Paidéia (Ribeirão Preto), 30.
Marvin, R., Cooper, G., Hoffman, K. & Powell, B. (2002). The circle of security project: attachment-based intervention with caregiver-preschool child dyads. Attachment and Human Development, (4) 10124.
Rostad, W. L., & Whitaker, D. J. (2016). The association between reflective functioning and parent–child relationship quality. Journal of Child and Family Studies, 25, 2164–2177.
Schultheis, A. M., Mayes, L. C., & Rutherford, H. J. (2019). Associations Between Emotion Regulation and Parental Reflective Functioning. Journal of Child and Family Studies, 28(4),1094-1104.
Sharp, C., & Fonagy, P. (2008). The parent’s capacity to treat the child as a psychological agent: Constructs, measures and implications for developmental psychopathology. Social Development, 17(3), 737–754.
Shields, A., & Cicchetti, D. (1997). Emotion regulation checklist. Developmental Psychology.
Slade, A. (2005). Parental reflective functioning: An introduction. Attachment & human development, 7(3), 269-281.
Tammilehto, J., Bosmans, G., Kuppens, P., Flykt, M., Peltonen, K., Kerns, K. A., & Lindblom, J. (2022). Dynamics of attachment and emotion regulation in daily life: uni-and bidirectional associations. Cognition and Emotion, 36(6), 1109-1131.
Te Brinke, L. W., Menting, A. T. A., Schuiringa, H. D., Deković, M., Weisz, J. R., & de Castro, B. O. (2021). Emotion regulation training as a treatment element for externalizing problems in adolescence: A randomized controlled micro-trial. Behavior Research and Therapy, 143, 103889.
Ty, M., & Francis, A. J. (2013). Insecure attachment and disordered eating in women: the mediating processes of social comparison and emotion dysregulation. Eat Disord, 21(2),154-174.
Vanfleet, R. (2005). Filial therapy: strengthening parent- child relationship through lay. Florida: professional resource press.