تجربه زیسته نوجوانان تک فرزند در تعاملات بین فردی
محورهای موضوعی : روانشناسی خانوادهحسین بروجردی 1 , عباس جواهری 2 * , یاسر مدنی 3
1 - گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
کلید واژه: نوجوانی, تک فرزند, روابط بین فردی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضرشناسایی تجربه‌ی زیسته‌ی نوجوانان تک فرزند بود. این پژوهش کیفی به شیوه‌ی پدیدارشناسی با نمونه‌گیری هدفمند از طریق مصاحبه‌ی نیمه ساختاریافته انجام شد. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر نوجوانان تک فرزند ساکن تهران بودند. فرایند مصاحبه‌ها تا زمان به اشباع رسیدن داده‌ها ادامه پیدا کرد و در نهایت با ۱۴ شرکت‌کننده به اشباع رسید. روش انتخاب شده برای تحلیل داده‌های به دست آمده، روش هفت مرحله‌ای کلایزی بود. یافته های حاصل از پژوهش حاضر چهار طبقه‌ی اصلی ادراک نسبت به خود، تعاملات بین فردی در خانواده، تعاملات بین فردی با دوستان و تعاملات بین فردی در مدرسه را ارائه داد. همچنین 8 زیر طبقه در این پژوهش وجود دارد که 55 سازه‌ی مفهومی از دیگر یافته‌های حاصل از این پژوهش را نشان می‌دهد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اگرچه تک فرزندی دوره‌ای است که می‌تواند برای افراد و به طور خاص نوجوانان مزایایی را به همراه داشته باشد اما درعمل نوجوانان تک فرزند با چالش‌ها و مسائل متعددی روبرو بوده اند. به نظر می‌رسد متخصصین سلامت روان با بهره‌گیری از نتایج این پژوهش می‌توانند به درک عمیق‌تر و بهتری از نوجوانان تک فرزند دست پیدا کنند.
The purpose of the present research was to identify and explain the lived experience of single-child adolescent. This qualitative research was conducted in a phenomenological way with purposeful sampling through semi-structured interviews. The statistical population of the current study was single-child adolescent living in Tehran. The process of interviews continued until the saturation of the data was reached 14 participants. The method chosen for the analysis of the obtained data was the seven-step Claysey method. The findings of the present research provide four main categories of self-perception, interpersonal factors in the family, interpersonal factors with friends and interpersonal factors in school. We have 8 sub-categories obtained from this research. Also, 55 conceptual structures were among other findings of this research. The results of the present study showed that although single parenthood is a period that can bring benefits to individuals, especially teenagers, but in practice single parent teenagers have faced many challenges and issues. It seems that mental health experts can gain a deeper and better understanding of single-child teenagers by using the results of this research.
عرفانی، امیر، (۱۳۹۲). باروری در ایران و شهر تهران: میزان ها، روندها و تفاوت ها، نشریه مطالعات جمعیتی، (۱)، ۱۰۷ - ۸۷.
عنایت، حلیمه، پرنیان، لیلا. (۱۳۹۲). مطالعه رابطه جهانی شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری، فصلنامه زن و جامعه، ۴(۲)، ۱۳۶ – ۱۰۹.
برک، لورا. (2001). روانشناسی رشد، جلد دوم (ترجمه یحیی سید محمدی، 1382). تهران: نشر ارسباران.
بهنوش یوسفی، عطیه پورالعجل، (1396)، آسیب‌‌های تک‌فرزندی. اولین همایش ملی روانشناسی کودک و نوجوان، ملایر، دانشگاه ملایر
حسنیه، صالحان، (1398)، آسیب شناسی تک‌فرزندی. ره توشه، 29(98)، 48-37.
حجیه بی بی رازقی نصرآباد، زینب حسینی، محمد تقی شیخی، (1393). تجربه زیسته زنان شهریار از تک‌فرزندی با تأکید بر چرایی و پیامدهای آن، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، 14(22)، 82-43.
حجیه بی بی رازقی نصرآباد، محمدجلال عباسی شوازی، میمنت حسینی چاوشی، (۱۳۹۳). پدیدارشناسی زمان تولد اولین فرزند در بین زنان در تهران، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ۱۶(۶۳)، ۹۵ -۵۷.
حمیدرضا فرخ اسلاملو، زینب وهاب‌زاده، سیدرضا معینی، فاطمه مقدم تبریزی، (۱۳۹۲). نگرش زوج‌‌های در شرف ازدواج به باروری متعاقب سیاست‌‌های تشویقی فرزندآوری در کشور، ماهنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، ۱۱(۱۰)، ۸۴۶ – ۸۳۶.
دلاور، علی (1395). احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر رشد
رویا چرم‌زاده، محمدرضا آخوند، عبدالرحمن راسخ، (۱۳۹۳). عوامل مؤثر بر فاصله تولدها در خانم‌‌های مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان اهواز، فصلنامه حیات، ۲۰(۴)، ۵۰-۳۵.
سلیمی، محمدرضا و شرفی، روح‌انگیز، (۱۳۹۴). بررسی ساختار و ابعاد روش تحقیق کیفی پدیدارشناسی، کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران
سوری‌نژاد و همکاران، (1399). مقایسه سبک فرزندپروری و سلامت روان در مادران تک‌فرزند و دو یا چند فرزند شهر اصفهان، فصلنامه پرستاری، مامایی و پیراپزشکی، 4(5)، 71-62.
صافی‌زاده، منصوره و همکاران، (1394). تک‌فرزندی و پیامدهای آن از بعد اجتماعی و فردی، فصلنامه بهورز، 26(92)، 65-64
فریده، خلج‌آبادی فراهانی، حسن سرایی، (1392). قصد تک‌فرزندی و تعیین کننده‌‌های آن در زنان و مردان در شرف ازدواج شهر تهران، مطالعه جمعیتی، 1(3)، 85-61.
محمود خلیلیانی شلمزاری، (1399). وضعیت «هویت من» تک‌فرزندان در مقایسه با سه الگو از نوجوانان دارای همشیر. مطالعات زن و خانواده. 2(8)، 206-189
محمودیانی، سراج الدین (1398). بررسی رابطه ساختار قدرت در خانواده و کنش‌‌های فرزندآوری زنان شهر لار. مطالعات راهبردی زنان، 85، 73-98
مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی (1399). الزامات فرآیندی ناظر بر تصویب طرح جمعیت و تعالی خانواده در مجلس یازدهم. برگرفته از https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1560348. 16
مهناز مرتضوی، سیمین حسینیان، رویا رسولی، حسن زارعی محمود آبادی (1397). تجربه زیسته تک‌فرزندان از تعامل با والدین "مطالعه پدیدارشناسی. خانواده پژوهی. (2)15، 261-255
Albertini, M., & Brini, E. (2021). I’ve changed my mind, the intentions to be childless, their stability and realization. European Societies, 23(1), 119-60.
Borisenko, J. V., Belogay, K. N., Morozova, I. S., & Ott, T. O. (2016). Reproductive motivation in Russian women in the family context. Journal of reproductive and infant psychology, 34(3), 224-234.
Bumpus, M. F., Crouter, A. C., & McHale, S. M. (2001). Parental autonomy granting during adolescence: exploring gender differences in context. Developmental psychology, 37(2), 163.
Carnes-Holt, K. (2012). Child–parent relationship therapy for adoptive families. The Family Journal, 20(4), 419-426.
CECEN-EROGUL, A. R., & Dingiltepe, T. (2012). The Comparison of Adolescents from Single Parent Families and Intact Families in terms of Life Satisfaction and Quality of Life. Ilkogretim Online, 11(4).
Chan, T. W., & Koo, A. (2011). Parenting style and youth outcomes in the UK. European sociological review, 27(3), 385-399.
Collins, W. A., & Steinberg, L. (2006). Adolescent development in interpersonal context.
Cooklin, A. R., Giallo, R., D'Esposito, F., Crawford, S., & Nicholson, J. M. (2013). Postpartum maternal separation anxiety, overprotective parenting, and children’s social-emotional well-being: Longitudinal evidence from an Australian cohort. Journal of Family Psychology, 27(4), 618.
Cripps, K., & Zyromski, B. (2009). Adolescents’ psychological well-being and perceived parental involvement: Implications for parental involvement in middle schools. RMLE Online, 33(4), 1-13.
Diener, E. (1998). Subjective well-being and personality. In Advanced personality (pp. 311-334). Springer, Boston, MA.
Driscoll, A. K., Russell, S. T., & Crockett, L. J. (2008). Parenting styles and youth well-being across immigrant generations. Journal of family Issues, 29(2), 185-209.
Erfani, A., & McQuillan, K. (2014). The changing timing of births in Iran: an explanation of the rise and fall in fertility after the 1979 Islamic Revolution. Biodemography and Social Biology, 60(1), 67-86.
Field, T., Miguel, D., & Sanders, C. (2002). Adolescents' Parent and Peer Relationships. Adolescence, 37(145), 121.
Garner, B. K. (2008). When students seem stalled. Educational Leadership, 65(6), 32-38.
Goossens, L. (2020). Affect, emotion, and loneliness in adolescence. In Handbook of adolescent development (pp. 51-70). Psychology Press.
Grossman, M., & Rowat, K. M. (1995). Parental relationships, coping strategies, received support, and well‐being in adolescents of separated or divorced and married parents. Research in Nursing & Health, 18(3), 249-261.
Grotevant, H. D., & Cooper, C. R. (1986). Individuation in family relationships. Human Development, 29(2), 82-100.
Grusec, J. E. (2011). Socialization processes in the family: Social and emotional development. Annual Review of Psychology, 62, 243-269.
Kariman, N., Amerian, M., Jannati, P., & Salmani, F. (2016). Factors influencing first childbearing timing decisions among men: Path analysis. International Journal of Reproductive Bio Medicine, 14(9), 589–596.
Kerr, M., Stattin, H., & Özdemir, M. (2012). Perceived parenting style and adolescent adjustment: revisiting directions of effects and the role of parental knowledge. Developmental Psychology, 48(6), 1540.
Kocayoruk, E. (2012). The perception of parents and well-being of adolescents: Link with basic psychological need satisfaction. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 3624-3628.
Kozlowski, J. F. (2012). Adult Implications of Being an Only Child. General Psychology, 117(3), 1-25.
Krueger, P. M., Jutte, D. P., Franzini, L., Elo, I., & Hayward, M. D. (2015). Family structure and multiple domains of child well-being in the United States: a cross-sectional study. Population health metrics, 13(1), 1-11.
Krynen, CH. (2011). The Rise of Single-Child Families: Psychologically Harming the Child? Intuition, 7(1), 10-14.
Lavasani, M. G., Borhanzadeh, S., Afzali, L., & Hejazi, E. (2011). The relationship between perceived parenting styles, social support with psychological well-being. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 1852-1856.
Lincoln, Y. S., and E. G. Guba, (1985). Naturalistic inquiry.
Lund, E. M. (2014). Be Ye Fruitful and Multiply: Does Religious Activation Increase Reproductive Desire?
Mahmoudiani S, Ahmadi A, Abbsi K. A study on relationship between power structure in the family and women’s fertility behavior in the city of Lar, Fars Province. Women’s Strategic Studies 2019;22: 73-98
Mansour, F. (2018). Economic insecurity and fertility: Does income volatility impact the decision to remain a one-child family? Journal of Family and Economic Issues, 36(2), 243-257.
Maynard, M. J., & Harding, S. (2010). Perceived parenting and psychological well‐being in UK ethnic minority adolescents. Child: Care, Health and Development, 36(5), 630-638.
Moeeni, M., Pourreza, A., Torabi, F., Heydari, H., & Mahmoudi, M. (2014). Analysis of economic determinants of fertility in Iran: a multilevel approach. International journal of health policy and management, 3(3), 135-144.
Whittingham, K., & Mitchell, A. E. (2021). Birth, breastfeeding, psychological flexibility and self‐compassion as predictors of mother–infant emotional availability in a cross‐sectional study. Infant Mental Health Journal, 42(5), 718-730.